قرآن نفیس اهدایی حاجی نائب الصدر رشتی به آستان قدس رضوی

مهدی نقیبی

حجت الاسلام و المسلمین حاجی شیخ حسن نائب الصدر رشتی که از علمای فعال گیلان در زمان مشروطه بود. ایشان در آبان ۱۳۱۵ شمسی نسخه خطی قرآنی نفیس و بسیار با ارزش و تاریخی را به آستان قدس رضوی هدیه کردند و این قرآن امروزه، در محل «موزه قرآن و نفایس آستان قدس رضوی» نگهداری می شود و مورد بازدید، بازدیدکنندگان قرار دارد.

حاجی نایب الصدر مدرسه علمیه ای در مرکز شهر در ناحیه بازار رشت، را ساخت که این مدرسه هنوز پابرجاست و طلاب حوزه های علوم دینی، در آن به تحصیل می پردازند. او در زمره مشروطه خواهانی بود که در ماه صفر ۱۳۳۳ق به دست نگراسوف کنسول روسیه تزاری تبعید شده و به مدت ۵ سال، حق حضور در گیلان را نداشت. (تاریخ هیجده ساله آذربایجحسن نائب الصدر رشتیان، ص۴۷۵٫)

گفتنی است خطاط این قرآن نفیس، محمدهاشم لولوء اصفهانی از خطاطان شهیر ایران در دوران زندیه و اوایل قاجار بود که نسخ خطی نفیسی از او در موزه ها و کتابخانه های بزرگی مانند کتابخانه ملی پاریس، کتابخانه سلطنتی ایران، کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه و موزه ملک و بسیاری دیگر، موجود است. او استاد مسلم خط نَسخ در دوره خود بود و واجد خانواده ای خطاط و هنرمند نیز بود. او فرزند محمدصالح لولوی اصفهانی بود و فرزندش میرزا محمدعلی محرم همگی خطاط بوده و نوه اش عبدالوهاب محرم یزدی از شعرای دوره ناصرالدین شاه بود.[۱] 

این قرآن نفیس در ماه محرم سال ۱۱۹۶ق (مطابق ۱۱۶۰ش) کتابت شد و فروخته شد و طی مدت بیش از ۱۵۰ سال، چند دست خرچید تا در دست روحانی خیر گیلانی حاجی نایب الصدر رشتی قرار گرفت و او در سال ۱۳۱۵ شمسی آن را به آستان قدس رضوی اهدا نمود.

مشخصات قرآن اهدایی:

اهدا کننده: حاجی شیخ حسن نائب الصدر رشتی، در آبان ۱۳۱۵ش.

خطاط: محمدهاشم لولوء اصفهانی

خط: نسخ خفی، ۲۲ سطری

تعداد صفحات: ۱۶۵ برگ

قرآن خطی: کامل از ابتدای سوره حمد تا پایان سوره ناس

محل و تاریخ کتابت: اصفهان، محرم ۱۱۹۶ق، ۱۱۶۰ش

جنس، نوع و رنگ اوراق: کاغذ فرنگی نخودی

ابعاد: ۱۵٫۵ × ۱۰ سانتیمتر

جلد: لاکی روغنی دو رو

ثبت شده در موزه قرآن و نفایس آستان قدس رضوی: به شماره (۱۵۱۳) ۹۳۰۲۵۶

———————————-

پاورقی:

[۱] . درباره شرح حال و فهرست آثار محمد هاشم لولو اصفهانی رجوع کنید به مقاله «پژوهشی در آثار خوشنویس مشهور محمدهاشم لولویی اصفهانی موجود در کتابخانه آستان قدس رضوی»، سید محمد رضا فاضل هاشمی، مجله کتابداری و اطلاع رسانی، دوره۳، ش۳ (پیاپی ۱۱)، پاییز ۱۳۷۹، ص۴۲ـ۷۹٫