چکیده کتاب فرهنگنامه علمای مجاهد گیلان از مشروطه تا انقلاب اسلامی، جلد اول
در فرهنگنامه علمای مجاهد گیلان، علاوه بر زندگی شخصی هر عالم، بیشتر به سابقه مجاهدت سیاسی و فرهنگی او اشاره شده است و سعی بر این بوده که مطالب بر اساس واقعیات رخ داده، نوشته شود و از ذکر مطالب بدون سند و یا دارای سند ضعیف اجتناب شود و به همه فراز و فرود زندگی افراد پرداخته شده است و در صورتی که زندگی ایشان، دارای عملکردی قابل انتقاد بوده است، با ذکر دلیل، به نقد آن قسمت‌ها نیز پرداخته شده است.
به سفارش: موسسه مطالعات مبارزات اسلامی گیلان
نویسندگان: میثم عبداللهی و محمد عبداللهی
چاپ اول، پاییز۱۳۹۶، ایران، قم
۴۹۶ صفحه، مصور، وزیری، جلد گالینگور
قیمت: ۳۵۰۰۰ تومان
«فرهنگنامه علمای مجاهد گیلان، از مشروطه تا انقلاب اسلامی» کتابی است که به شرح حال عالمانی که در یکی از دوران‌های مشروطه تا انقلاب اسلامی می‌زیستند و دارای مجاهدت سیاسی یا فرهنگی بودند و متولد گیلان، بزرگ شده گیلان، ساکن گیلان، دارای پدر و مادر گیلانی، از خاندانی گیلانی، دارای شهرت گیلانی و یا دارای علایق سیاسی نسبت به گیلان مانند نمایندگی مجلس از سوی شهرهای گیلان بوده باشند، می‌پردازد.
هدف از نگارش این فرهنگنامه، هویت بخشی به نسل امروز و آینده، بر مبنای شناخت دقیق و عمیق ابعاد زندگی علمای مجاهد و مبارز گیلانی است که در راستای احیای اسلام ناب محمدی و مکتب اهل بیت علیهم السلام گام برداشتند.
کنکاش عمیق و دقیق در مبارزات و فداکاری‌های مردم گیلان و رهبران دینی آنها، با توجه به فقدان منابع مرجع در این موضوع و همچنین نبود انسجام در کتب و محتوای تولید شده پیرامون نهضت‌های اسلامی معاصر در گیلان؛ و علاوه بر آن، مقابله و جلوگیری از تحریف در نقل زندگی و منش متولیان دینی مردم گیلان، تولید این اثر را اجتناب ناپذیر می‌نمود؛ لذا «موسسه مطالعات مبارزات اسلامی گیلان» در پی انجام رسالت خود، یعنی فرهنگ سازی و احیای هویت اسلامی و منطقه‌ای، جلد اول این فرهنگنامه را آماده کرده است که ابعاد مهم و مغفول مانده‌ای از مبارزات مردم گیلان را روشن می‌کند.
مستند بودن، جامعیت علمی، پرهیز از تساهل، پرهیز از حاشیه‌پردازی بی‌مورد، پای‌بندی به چارچوب و قلمرو موضوع، رعایت چینش منطقی تاریخی، روان‌نویسی، کوتاه‌نگاری، انصاف، دوری از واژگان مبهم، پرهیز از تعریف‌ها و تمجیدهای اضافی و واژه پردازی‌های ادبی و طولانی از امتیازات این کتاب است که بر پایه اسناد و گزارشات کتبی و شفاهی نگارش یافته است.
در این نوشتار، علاوه بر زندگی شخصی هر عالم، بیشتر به سابقه مجاهدت سیاسی و فرهنگی او اشاره شده است و سعی بر این بوده که مطالب بر اساس واقعیات رخ داده، نوشته شود و از ذکر مطالب بدون سند و یا دارای سند ضعیف اجتناب شود و به همه فراز و فرود زندگی افراد پرداخته شده است و در صورتی که زندگی ایشان، دارای عملکردی قابل انتقاد بوده است، با ذکر دلیل، به نقد آن قسمت‌ها نیز پرداخته شده است. همچنین در خلال مطالب کتاب، تصاویر و اسناد زیادی درج شده که تعدادی از آنها، برای اولین بار انتشار می‌یابد.
در جلد اول این فرهنگنامه، به زندگی۱۷ نفر از علمای مجاهد گیلان پرداخته شده است که به ترتیب چینش کتاب عبارت‌اند از:
آیت الله شهید آقامیر بحرالعلوم رشتی (نماینده علمای گیلان در دوره اول مجلس شورای ملی و از رهبران جریان مشروعه‌خواهی در گیلان.)
شهید میرزاکوچک جنگلی (از روحانیون فعال در مشروطه و رهبر نهضت اسلامی جنگل.)
آیت الله شیخ محمدرضا چکوسری (از مجتهدین برجسته ساکن رشت و از اعضای اولیه انجمن ولایتی گیلان.)
حاج آقابزرگ رشتی (روحانی فعال جریان مشروطه‌خواه در رشت.)
شیخ حسن حسام‌الاسلام (نماینده دوره اول مجلس شورای ملی و از رهبران جریان مشروطه‌خواهی گیلان.)
آیت الله میرزا محمدرضا حکیمی (از سران جریان مشروطه‌خواهی گیلان و رئیس انجمن ایالتی رشت.)
آیت الله العظمی شهید حاج ملامحمد خمامی (مرجع دینی مردم گیلان در عصر ناصرالدین‌شاه و مشروطه و از رهبران جریان مشروعه‌خواهی ایران.)
آیت الله شیخ محمدباقر رسولی (رهبر قیام مردم رشت در سال۱۳۰۵ش علیه رضاخان.)
میرزاخلیل رفیع (از روحانیون مشروطه‌خواه و اولین شهردار رشت.)
آیت الله سیدمحمود روحانی (از علمای مشروعه‌خواه، عضو انجمن ولایتی گیلان، عضو هیأت اتحاد اسلام در نهضت جنگل، بنیانگذار کتابخانه ملی گیلان و نماینده مجلس شورای ملی.)
آیت الله سید عبدالوهاب صالح ضیابری (از علمای مشروطه‌خواه، عضو انجمن ایالتی گیلان، عضو موثر هیأت اتحاد اسلام در نهضت جنگل و از اعضای مجلس موسسان رژیم پهلوی.)
آیت الله شیخ علی علم‌الهدی (از علمای مشروطه‌خواه و عضو برجسته هیأت اتحاد اسلام در نهضت جنگل.)
آیت الله شهید شیخ علی فومنی (از رهبران جریان مشروعه‌خواهی در گیلان.)
آیت الله العظمی ملا عبدالله گیلانی مازندرانی (از مراجع تقلید ساکن نجف اشرف و از رهبران سه‌گانه در نهضت مشروطه)
آیت الله العظمی میرزا محمدعلی مدرس چهاردهی (از مدرسین برجسته حوزه علمیه و صاحب تالیفات بسیار، امام جماعت حرم امیرالمومنین علیه السلام و از مراجع تقلید ساکن نجف اشرف.)
آیت الله شیخ یوسف نجفی جیلانی (فقیه، ادیب، شاعر، حکیم، نویسنده کتاب طومار عفت و از مخالفان جدی پهلوی اول.)
اشرف‌الدین نسیم شمال (از روحانیون مشروطه‌خواه در رشت، شاعر و صاحب امتیاز روزنامه نسیم شمال.)
