کتاب عطاء الله تدین، کتابی که به فرح پهلوی اهدا شد

مهدی نقیبی

عطاءالله تدین که ۱۴ بار توسط رژیم شاه تشویق شده و موفق به اخذ نشان‏هاى مختلف گردیده بود با نشریات ارمغان، بیمه ایران، مهر ایران و… نیز همکارى مى‏ کرد و نیز کتابش به نام «تاریخ گیلان و نقش گیلان در نهضت مشروطیت ایران‌» نوشت به فرح پهلوى هدیه کرد که مورد تشویق او واقع گردید …

عطاءاللّه‏ تدین فرزند حسن در سال ۱۳۰۳ش در رشت به دنیا آمد. پدرش مرحوم‌ حسن تدین وکیل دادگستری در گیلان و پدربزرگش شیخ عیسی بیجاربنه ای بود که پدر آیت الله شیخ عبدالحسین رشتی از مراجع تقلید ساکن نجف بود. عطاءالله تدین از طرف مادر هم نوه آیت الله میرزا محمد علی مدرس‌ چهاردهی از علمای ساکن نجف اشرف بود.

تحصیلات ابتدایى را در دبستان‏هاى صیقلان و فارابى، و متوسطه را در دبیرستان‏هاى لقمان، اسلامى و شاهپور در رشت سپرى کرد. در سال۱۳۲۴ به دانشکده پلیس رفت و در سال ۱۳۲۶ فارغ‏التحصیل شد؛ وی در تاریخ ۱/۲/۲۶ با درجه ستوان دومى به استخدام شهربانى کل کشور در آمد و در اداره سرکلانترى، شهربانى شیراز، شهربانى کاشان و انگشت‏نگارى فعالیت کرد. او در سال ۱۳۲۸ به درجه ستوان یکمى ارتقاء یافت و رئیس شعبه اول دایره بایگانى شد.

تدین که در سال ۱۳۲۹مدتى به شهربانى همدان رفته بود، در سال ۱۳۳۰ به قسمت پلیس انتظامى (دایره انگشت ‏نگارى) رفت و سپس رئیس آن دایره گردید تا اینکه در سال ۱۳۳۲ به اتهام وابستگى به حزب توده در اختیار وزارت کشور قرار گرفت.

عطاءالله تدین با تأسیس جمعیتى با کلمه اختصارى (V) در سال ۱۳۲۱ با هدف تبلیغ مرام کمونیستى و مبارزه علنى و جدى با فاشیست و رئیس کتابخانه حزب توده در رشت معرفى گردیده بود، در سال ۳۲ طبق ماده ۵ حکومت نظامى دستگیر و حدود ۴ ماه در زندان به سر برد. وى در عریضه‏اى در این خصوص ادعا کرد که در زمان تحصیل در شهرستان رشت، همواره با حزب توده مبارزه مى‏کرده و در جمعیت‏هایى که شاه دوستى و وطن‏پرستى را شعار مى‏داده‏اند، نام نویسى کرده و روى این اصل در حزب میهن پرستان عضویت داشته.

او به مناسبت روز ۲۶ مرداد تمثال بزرگى از شاه را با هزینه شخصى تهیه و در اداره انگشت‏نگارى شهربانى نصب کرد . همچنین در سال ۱۳۲۶ در مجله شهربانى، داستانى درباره عظمت ایران باستان و شاه دوستى و میهن پرستى منتشر نمود. او در پایان این داستان نوشته است : «استدعا دارم مقرر فرمائید با گزارش بى‏اساس، جوانى را که آرزویش خدمت به شاهنشاه و میهن عزیز است نزد فامیل، عیال و اولاد شرمنده ننمائید.»

عطاءالله تدین پس از این به وزارت اطلاعات و جهانگردى منتقل گردید و مشاغل ذیل را عهده‏دار شد:

الف : رئیس قسمت مطبوعات، دفتر فنى اداره کل انتشارات و رادیو ـ ۱۳۳۸

ب : رئیس دایره مطبوعات ـ ۱۳۳۹

ج : رئیس اداره سنجش و نظارت بر اجراى طرح‏هاى وزارت اطلاعات ـ ۱۳۴۰

د : مسؤول سنجش مطبوعات فستیوال جهانى فیلم‏هاى کودکان ـ ۱۳۴۴

ه : رئیس اداره خدمات مطبوعات

عطاءالله تدین که مانند دیگر افراد توده‏اى مراحل رشد و ترقى را طى مى‏کرد، در سال ۱۳۴۶ با موافقت ساواک، رئیس اداره خدمات مطبوعات شد و پس از دو سال به عنوان معاون اداره کل مطبوعات مشغول گردید و در سال ۱۳۵۲ مدیر کل مطبوعات شد و سپس به معاونت مطبوعاتى وزیر ارتقاء شغل یافت که این ارتقاء را نصیرى ـ رئیس ساواک ـ به وى تبریک گفت.

تدین که ۱۴ بار توسط رژیم تشویق و موفق به اخذ نشان‏هاى مختلف گردیده بود و با نشریات ارمغان، بیمه ایران، مهر ایران و… نیز همکارى مى‏کرد، کتابش به نام «تاریخ گیلان و نقش گیلان در نهضت مشروطیت ایران‌» نوشت به فرح پهلوى هدیه کرد که مورد تشویق او واقع گردید.

او بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در انزوا می زیست و به تالیف اشتغال داشت. آثاری که از او منتشر شده از این قرار است: ۱-شرح دعای سمات ۲-امام حسین(ع)و یارانش‌ ۳-به دنبال آفتاب از قونیه تا دمشق‌ ۴-حلاج و راز انا الحق‌ ۵-مولانا و طوفان شمس‌ ۶-مولانا ارغنون شمس‌ ۷-الهی نامه‌ ۸-حواشی و تفسیر ابیات مشکل و معانی برخی‌ لغات عرفانی حافظ شیرازی‌ ۹-مقدمه و تعلیقات بر سیاستنامهء سیر الملوک‌ ۱۰-جلوه‌های تصوف و عرفان در ایران و جهان‌ ۱۱-رویدادهای مهم تاریخ جهان‌ ۱۲-نقش گیلان در نهضت مشروطیت ایران‌ ۱۳-نقش آفرین الموت‌ ۱۴-سهروردی،شیخ الا شراق(مدیحه سرای نور)و مقاله‌های پژوهشی و ادبی دیگر.

عطاء الله تدین در ۲۶ خرداد ماه سال‌ ۱۳۸۰ درگذشت.

منابع

اخبار اهل قلم؛ عطاء الله تدین در گذشت‌، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، خرداد ۱۳۸۰، شماره ۴۴، ص۹۵٫

تاریخ گیلان و نقش گیلان در نهضت مشروطیت ایران‌، عطاءالله تدین، فروغی، اول، ۱۳۵۳، پشت جلد.

سایت پایگاه جامع تاریخ معاصر ایران؛ برای جوانان، ذیل مدخل عطاءالله تدین:

http://foryouth.ir/show.php?page=little&id=47

رشت در آیینه ی تاریخ، کیوان پندی، کتیبه گیل، رشت، اول، ۱۳۸۷، ص۱۹۱-۱۹۲٫