مقام معظم رهبری: در طول تاریخ، رنگ های گوناگون بر سیاست این کشور پهناور سایه افکند؛ اما رنگ ثابت مردم گیلان، رنگ ایمان بود.
پنج شنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ - Thursday 28 Mar 2024
محتوا
در سوگ مرحوم استاد احمد سمیعی گیلانی + تصاویر

در سوگ مرحوم استاد احمد سمیعی گیلانی + تصاویر

میثم عبدالهی
دانشمند فرزانه، جناب استاد احمد سمیعی گیلانی، در روز ۲ فروردین ۱۴۰۲ش، مصادف با آخرین روز ماه شعبان ۱۴۴۴ق دار فانی را وداع گفت. ایشان از مفاخر برجسته‌ی علمی و فرهنگی کشور و گیلان بودند، به همه مردم استان گیلان، به ویژه شاگردان، بازماندگان و بالاخص خاندان مکرم ایشان تسلیت عرض میکنم.

پنج‌شنبه 23 مارس 2023 - 15:02

میثم عبدالهی

 

بسم الله الرحمن الرحیم

خبر درگذشت دانشمند ارجمند، جناب استاد احمد سمیعی گیلانی، پدر علم ویرایش نوین در ایران و چهره ماندگار علمی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در منزلش در تهران، را در کمال تاسف دریافت کردم.

ایشان از مفاخر برجسته‌ی علمی و فرهنگی کشور و گیلان بودند، به همه مردم استان گیلان، به ویژه شاگردان، بازماندگان و بالاخص خاندان مکرم ایشان تسلیت عرض میکنم. رحمت و مغفرت الهی را برای آن مرحوم مسالت مینمایم.

میثم عبدالهی

پنج شنبه ۳ فروردین ۱۴۰۲

***

استاد احمد سمیعی گیلانی، مرد شریفی بود. او نوه دختری شهید آیت الله حاج ملامحمد خمامی رشتی، مرجع مردم گیلان در عصر مشروطه (شهادت در روز ۲۹ ذی الحجه ۱۳۲۶ق) بود.

ایشان در سال ۱۲۹۹ش متولد شده و از طریق پدر از خاندان سمیعی‌های رشت است. پدر ایشان هم ملا قاسم مجتهد سمیعی رشتی، از علمای وارسته رشت و داماد حاج ملا محمد خمامی بود که در حوزه نجف درس خوانده بود و روحانی خاندان سمیعی بود و به کارهای شرعی و دینی خاندان سمیعی رسیدگی میکرد. حاج میرزا قاسم سمیعی، در اردیبهشت ۱۳۲۰شمسی مرحوم شد و در مقبره خانوادگی این خاندان در وادی السلام نجف اشرف مدفون است. او با علما و مجتهدین بسیاری از جمله آیت الله حاج سیدمحمود روحانی، آیت الله حاج سیداسماعیل ویشکایی باجناق بود و ارتباط بسیار نزدیک با آنها داشت.

مادرش، «خانم شمس الحاجیه خمامی»، دختر شهید حاج ملا محمد خمامی بود، این خانم اندکی بعد از شهادت پدرش در سال ۱۳۲۶ق ازدواج نمود. حاصل این زندگی، چهار پسر و دو دختر به این ترتیب بود: ۱٫ فضل الله. ۲٫ نصرالله ۳٫ دکتر مهدی سمیعی ۴٫ محترم (با پسرخاله اش مرحوم عنایت‌الله رضا ازدواج کرد.) ۵٫ استاد احمد سمیعی گیلانی ۶ . احترام.

استاد احمد سمیعی سالها تنها نوه‌ای که از آیت الله خمامی باقی مانده بود و همچنین سالهای کودکی تا جوانی در همان خانه‌ای زیست که آیت الله خمامی در آن زندگی کرده بود. هر چند در آن زمان آیت الله خمامی در قید حیات نبود اما سایه‌اش بر تمام خانوده حاکم بود و بچه‌های آن خانه با عنوان «نوه حاجی خمامی» شناخته می‌شدند. از استاد سمیعی کتابهای متعددی در زمینه زبان و ادبیات فارسی منتشر شده است. وی حدو سی سال عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی و سردبیر مجله نامه فرهنگستان است. او در اولین اجلاسیه چهره‌های ماندگار جمهوری اسلامی ایران در سال۱۳۸۰ش به عنوان چهره ماندگار شناخته شد. به خاطر تلاشهای علمی و فرهنگی‌اش در عرصه زبان و ادب فارسی، او را پدر «علم ویرایش نوین ایران» نیز لقب داده‌اند. همچنین در ۸ خرداد ۱۳۹۲ش مراسم نکوداشتی برایش در خانه هنرمندان ایران برگزار شد. در سن ۱۰۰ سالگی برای این استاد، پرارج جشن تولد برگزار شد و تلاش های او ارج نهاده شد. تا اینکه در آغازین روزهای نوروز امسال در روز ۲ فروردین ۱۴۰۲، مصادف با آخرین روز ماه شعبان ۱۴۴۴ق دار فانی را وداع گفت.

تصویر زیبایی از استاد احمد سمیعی گیلانی را در بالا قابل مشاهده است در منزلش در تهران درج شده است، تصاویری از دو عالم رشتی پشت سر او، در میان لوح‌های افتخار این استاد بزرگ درج شده که حاکی ریشه از هویت واقعی این شخصیت و بیانگر ریشه های دینی اوست. تصویر سمت راست متعلق به پدربزرگ مادری وی، شهید آیت الله العظمی حاج ملا محمد خمامی، مرجع دینی مردم گیلان در عصر مشروطه می‌باشد. قاب سمت چپ هم مربوط به پدرش، حاج میرزا قاسم مجتهد سمیعی از علما و مجتهدین برجسته رشت است، استاد علاقه خاصی به این دو شخصیت دارد و در زندگی او تاثیر بسزایی نهاده‌اند و برای احیای نام این دو شخصیت در حد و اندازه خودش تلاش نمود.

او برای احیای نام و یاد آن مجتهد مجاهد شهید، تلاش‌های بسیاری نمود، به حقیر در تالیف کتاب «آیت الله العظمی شهید حاج ملا محمد خمامی، جریان مشروعه‌خواهی گیلان و رهبر آن در نهضت مشروطه» کمک شایانی نمود، اسناد، تصاویر، اطلاعات ناب و منتشر نشده ای از خاندان مرحوم خمامی و فرزندان و نوادگان را در اختیار حقیر گذاشت که در کتاب منتشر شد. همچنین در معرفی و در ارتباط گرفتن با افراد کوچک و بزرگ خاندان مجتهد خمامی کمک بسیاری نمودند و تقریبا شاهراه ارتباطی با شخصیت‌های این خاندان آشنا بود و همه وقتی نام او را می‌شنیدند با احترام در این تحقیق کمک کردند و تا حد امکان، اسناد و تصاویر و اطلاعات را در اختیار حقیر قرار دادند. در واقع کتاب مجتهد خمامی را مدیون تلاش‌های بی‌دریغ مرحوم استاد سمیعی هستم و اگر دغدغه ایشان درباره این بزرگان نبود، هرگز این کتاب منتشر نمی‌شد و تحقیقات حداکثر در حد یک مقاله بسیار کوتاه باقی می‌ماند که صرفا تجمیعی از منابع منتشر شده بود و هیچ وقت اسناد و تصاویر و اطلاعاتی که در این کتاب منتشر شده، به سرانجام نمی رسید.

اولین بار که ایشان را ملاقات کردم، تابستان سال ۱۳۹۰ شمسی در محل «فرهنگستان زبان و ادب فارسی» بود. بعد از آن، بارها ایشان را در محل کارشان در تهران یا در سفرهای شان به رشت در منزل دخترشان خانم سها سمیعی، ملاقات می کردم. ایشان را انسانی شریف، متدین، دانشمند، بسیار پراطلاع، پرکار، اهل رعایت آداب اخلاقی، متواضع، خوش بیان که توی دل مخاطب خودش را جا میکرد. زمانی که ایشان را دیدم حدودا ۹۰ ساله بود ولی از کار و فعالیت علمی و فرهنگی لحظه ای را به بطالت نگذراند، یا به کارهای مجله نامه فرهنگستان رسیدگی میکرد، تا مشغول ویراستاری یا نوشتن و ترجمه و تالیف بود و لحظه ای آرام و قرار نداشت و در همین سالهای اخیر و سنین کهولت هم اقلا سالی یک کتاب ترجمه بیرون می داد.

در سالهای ۹۰ تا ۹۳ به خاطر کتاب مجتهد خمامی وقت و بی وقت مزاحم ایشان شده و هر بار روی گشاده و اخلاق خوش ایشان مواجه شدم که بار به خواسته های حقیر جواب مثبت داده و تلاش میکرد که راه را جلوی پژوهش تاریخی هموار کند. صبر و حوصبله و راهنمایی‌های ایشان در شکل گرفتن کتاب آن مجتهد شهید، نقش کلیدی داشت و اگر کمکهای ایشان نبود، این کتاب هرگز به صورت بیرون نمی آمد. وقتی کتاب را دیدند بسیار خوشحال شدند و حقیر را مورد لطف قرار دادند و حتی در جلسه رونمایی از کتاب مجتهد خمامی در روز ۱ آبان ۱۳۹۳ شرکت کردند و دوستان را مورد لطف قرار دادند.

تربیت در خانواده ای روحانی، باعث شده و متعبد به مبانی دینی بود. خودش می گفت در سنین بچگی و نوجوانی وقتی به همراه عده ای از اقوام، به سفر زیارتی امامزاده ابراهیم(س)، در نزدیکی شفت، رفته بودیم، موقع برگشت که پیاده برمیگشتیم، در تمام طول مسیر که از بین باغات و مزارع مردم محلی رد میشدیم که عموما میوه ها رسیده بود ولی من در تمام طول مسیر هیچ میوه ای از باغ مردم نکندم و نخوردم.

مجذوب این شخصیت برجسته شده و بعد از آن برهه نیز ارتباطم با ایشان محفوظ بود و از دیدن ایشان لذت میبردم. تا پیش از شروع دروان کرونا، هر زمان که به ایشان به رشت میرفتم، سعی میکردم که ایشان را هم زیارت کنم و از ایشان استفاده کنم. متاسفانه کرونا، ما را محروم کرد و ارتباط حضوری را حذف نمود.

تربیت در خانواده ای روحانی، باعث شده بود که خودش علاقمند به دین و روحانیت شود و با اشتیاق و حسرت خاصی از مساجد رشت، مراسمات آن دوره، فضای دینی شهر، امامان جماعت و فضای خوب و سازنده رشت، یاد کند. ایشان فرد بسیار پراطلاعی بود و مشاهدات بسیاری را نیز داشت که منحصر به فرد بود. او تا سال ۱۳۲۰ شمسی در زندگی میکرد و بعد از آن برای تحصیل راهی تهران شد و تا پایان عمر در تهران به سر برد ولی به خاطر علقه ای که به این زادگاهش داشت و اقوامش در این شهر به سر میبردند، منظم در طی سال به رشت مسافرت میکرد و به نزدیکانش سر می زد. ایشان دوران دیکتاتوری رضاخان را در رشت در فضایی کاملا دینی و آخوندی به میبرد. در این برهه پدرش در قید حیات بود و علمای بسیاری رفاقت و ارتباط داشت. او واسطه آقازاده بودنش، به مسجد بادی الله رشت میرفت و در نمازهای مجتهد مجاهد مردم رشت آیت الله شیخ باقر رسولی در ارتباط بود و در سنین کودکی شاهد قیام آیت الله رسولی رسولی بود و همچنین وقایع بسیاری از این قیام را به خاطر دارد. همچمین آیت الله حاج سیدمحمود روحانی (متوفی ۱۳۲۷ش)، بزرگترین مجتهد رشت و رهبری هیئت اتحاد اسلام در نهضت جنگل، شوهرخاله او و همسایه دیوار به دیوارشان بود و اطلاعات بکری از این عالم مجاهد دارد که کمتر کسی آنها را میداند. همچنین از دیگر عالم مجاهد رشتی آیت الله شیخ علی علم الهدی فومنی، هیئت اتحاد اسلام در نهضت جنگل که از مدرسین علوم معقول و منقول در حوزه رشت بود، اطلاعات خاصی دارد که منحصر است. او فضای گیلان در دوران دیکتاتوری رضاخان، از جمله خلع لباس اجباری روحانیت، ممنونعیت اجباری مجالس روضه، قانون کشف حجاب، فعالیت های تبلیغی علیه دین، از حوزه علمیه رشت و… مشاهدات نابی دارد که روایت دسته اولی از اوضاع خفقان و فشار بر عموم مردم، خصوصا علما و روحانیت را ترسیم کرده است.

دخترشان، سرکار خانم سها سمیعی و دامادشان، آقای مهندس مهدی مجلسی هم انسان های شریفی هستند و برای این دو بزرگوار هم از خدای متعال صبر و اجر را از خدای متعال درخواست میکنم. سالها با روی خوش مزاحمت های مداوم بنده را در منزل پذیرفتند و کمک کردند تا ابهامات رفع شود و کارهای علمی به سرانجام برسد. مهندس مجلسی از خاندانی جلیل القدر و نوه دختری مرحوم آیت الله سیدحسن بحرالعلوم رشتی (متوفی ۱۳۵۶ش) است، پدر و مادرش در سنین جوانی فوت کردند، او از کودکی نزد آیت الله بحرالعلوم و همسرش زندگی کرد و بزرگ شد و به خاطر ویژگی های شخصیتی از صفای باطن و استعداد بالا که داشت مورد علاقه آن فقیه مجاهد قرار داشت.

 

تصاویری از حضور استاد سمیعی در جلسه رونمایی از کتاب مجتهد خمامی در روز ۱ آبان ۱۳۹۳

 

 

 

مطالب مرتبط با استاد احمد سمیعی گیلانی در سایت رنگ ایمان را میتوانید در لینک های زیر مشاهده کنید: 

 

۱- «مصاحبه اختصاصی رنگ ایمان با استاد احمد سمیعی گیلانی، نوه آیت الله حاج ملا محمد خمامی» میثم عبدالهی، استاد احمد سمیعی گیلانی نوه دختری آیت الله خمامی است. ایشان فرزند کوچک ترین دخترحاجی خمامی هستند که بعد از شهادت حاجی خمامی در سال ۱۲۹۹ ش به دنیا آمده اند و در خانه حاجی سال ها زندگی کردند. به طور اختصاصی با ایشان درباره آیت الله خمامی مرجع دینی مردم گیلان در عصر مشروطه و سایر بزرگان و علمای رشت گفتگو کردیم که حاصل آن را ادامه می بینید. متن زیر ۱۵ آبان ۱۳۹۰ش در سایت منتشر شده بود.  https://www.rangeiman.ir/?p=949 

 

۲- «کتاب آیت‌الله العظمی خمامی رهبر جریان مشروطیت گیلان رونمایی شد»، در روز ۱ آبان ۱۳۹۳ مراسم رونمایی از کتاب «آیت الله العظمی شهید حاج ملامحمد خمامی، جریان مشروعه خواهی گیلان و رهبر آن در نهضت مشروطه» در سالن اجتماعات بیمارستان الزهرای رشت انجام شد. این مراسم با سخنرانی دکتر موسی حقانی و با حضور استاد احمد سمیعی گیلانی (نوه آیت الله خمامی)، دکتر مظفر نامدار، حجت الاسلام احمدعلی احمدزاده، حجت الاسلام محمدعلی رضوانی، سردار سیدعلی آقازاده، سردار نظرعلی علیزاده و… برگزار شد. https://www.rangeiman.ir/?p=1569

 

۳- «گزارش تصویری مراسم رونمایی از کتاب آیت الله خمامی در رشت»، در این مراسم که یا قرائت قرآن و سخرانی حجت الاسلام مرتضی عبداللهی، از مؤلفان این کتاب آغار شد، از کتاب آیت‌ لله العظمی شهید حاج ملا محمد خمامی رونمایی شد. در ادامه این مراسم دکتر موسی حقانی از تاریخنگاران برجسته کشور سخرانی نمود. همچنین در این مراسم و رونمایی از کتاب استاد احمد سمیعی گیلانی، نوه ی دختری حاج ملا محمد خمامی، و نیز استاد دکتر مظفر نامدار، از اساتید برجسته تاریخنگاری در کشور، حضور داشتند. https://www.rangeiman.ir/?p=1571

ارسال دیدگاه

enemad-logo