کتاب آیت‌الله العظمی خمامی رهبر جریان مشروطیت گیلان رونمایی شد

کتاب «آیت‌الله‌‌العظمی شهید حاج ملامحمد خمامی جریان مشروطیت مشروعه گیلان و رهبری آن در این نهضت» دقایقی پیش با حضور موسی حقانی تاریخ‌نگار برجسته کشور در سالن اجتماعات بیمارستان الزهرا (س) این شهر رونمایی شد.

کتاب «آیت‌الله‌‌العظمی شهید حاج ملامحمد خمامی» هفتمین اثر از سری کتاب‌های موسسه مطالعات مبارزات اسلامی گیلان در قطع وزیری و ۴۸۰ صفحه بوده که درباره جریان مشروطه‌خواهی گیلان در ۱۳ فصل نگاشته شده است.

فصل نخست این کتاب به ولادت و تحصیلات آیت‌الله خمامی در نجف اختصاص یافته و فصل دوم آن به موضوع بازگشت ایشان به گیلان و خانواده و فرزندانش می‌پردازد.

در فصل سوم کتاب نیز درباره ویژگی‌های شخصی ایشان مانند عبادت، سعه صدر، بینش عمیق سیاسی، تاکید بر امر به معروف و نهی از منکر را بیان می‌کند و فصل چهارم مربوط به مرجعیت عامه ایشان در گیلان، تقلید مردم از ایشان، تدریس، محکمه قضاوت و برخورد با زورمندان است.

فصل پنجم این کتاب نیز مواضع و عملکردهای سیاسی اجتماعی آیت‌الله خمامی پیش از مشروطه را بیان می‌کند که به مواضع و عملکردهای ایشان در جریان جنبش مشروطه تا پیش از تاسیس جریان مشروعه‌خواهی پرداخته است.

تقابل با دولتی‌ها، حمایت از مردم مستضعف، حمایت از اقتصاد ملی، جلوگیری از اختلافات داخلی و مقابله با افراد و فرقه‌های منحرف و … از مهم‌ترین فصل‌های کتاب است.

نقش مردم گیلان در جریان مشروطیت مشروعه‌ توسط دکتر موسی حقانی در مراسم مذکور مورد بررسی قرار گرفت.

کتاب مذکور در ۱۲ فصل نگارش شده و برخی اسناد و مدارک به همراه تصاویر آن برای نخستین بار انتشار یافته است.

موسی حقانی امشب در حاشیه رونمایی از کتاب «ملامحمد خمامی» رهبر مشروطیت و مرجع تقلید مردم گیلان وخامت و حساسیت آن دوره را تشریح کرد.

وی با بیان اینکه وقتی به منابع مشروطه در ۱۰ تا ۲۰ سال پیش نگاه می‌کنیم مطالب منسجم درباره آیت‌الله خمامی وجود ندارد، افزود: مطالب به صورت پراکنده است و در برخی موارد نیز با گرایش‌های مختلف ذکر شده است.

استاد برجسته تاریخ با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته در شناساندن چهره مبارز آیت‌الله خمامی اظهار کرد: انتشار کتاب حرکتی خودجوش بوده و بدون اینکه از جایی حمایت شوند بر اساس اعتقاد دینی و ایمانی این کار بزرگ را انجام دادند.

ماجرای رفتن آیت‌الله خمامی از گیلان و بازگرداندن وی به این استان

وی انتشار کتاب ملامحمد خمامی را آثاری بزرگ دانست و ادامه داد: این کتاب راه نویی را در حوزه مطالعات تاریخی و اسلامی گیلان گشوده است.

حقانی با اشاره به برخی منابع درباره تاریخ معاصر ایران و گیلان گفت: در آنها با رویکرد سکولار و توأم با هتک حرمت نسبت به بزرگان در برخی از منابع صورت گرفته است.

وی اضافه کرد: آیت‌الله خمامی عالم بزرگی که ۱۰۰ سال پیش در این منطقه جایگاه والایی داشت و در برخی منابع به صورت مستند به جایگاه شخصیت وی اشاره شده است.

تاریخ‌نگار برجسته کشور به رفتن آیت‌الله خمامی از گیلان اشاره کرد و گفت: زمانی که آیت‌الله خمامی در جریان مشروطه از گیلان به تهران می‌رود در مجلس حاضر می‌شود نه به عنوان نماینده بلکه به عنوان کسی که می‌خواهد اتفاقات گیلان را به آگاهی برساند و در این زمینه تحصن صورت می‌گیرد و زمامداران تهران به این نتیجه می‌رسند که به نحوی خمامی را به گیلان برگردانند و جمعی از علمای منتقد مشروطه سکولار و غربی از تهران احساس خطر کردند.

تاریخ‌نگاری سکولار دلیل ناشناخته ماندن چهره آیت‌الله خمامی

وی دلیل نشناختن آیت‌الله خمامی در زادگاهش در رشت را کم‌کاری و تاریخ‌نگاری سکولار دوره مشروطه عنوان کرد و یادآور شد: اینها با جریان دینی درگیر بودند و به طور طبیعی در تاریخ‌نگاری خود سعی کردند مقام آیت‌الله خمامی و افراد نظیر وی را پایین بیاورند و دیگران را برجسته کنند.

وی با بیان اینکه چهار جریان در گیلان فعال بود، افزود: آیت‌الله خمامی با سه جریان درگیری داشت و یک جریان استعمار بود که حمله گسترده و نظامی و سیاسی خود را علیه ایران آغاز کرد و قرار نبود ایرانی وجود داشته باشد که منجر به تجزیه بخش‌های مهمی از کشورمان شد.

رئیس مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران ادامه داد: ایران به دلیل اینکه در مجاورت هندوستان قرار گرفته و هندوستان توسط انگلیس تصرف شده وارد معادلات جهانی می‌شود و قاجارها دیر متوجه شدند و در صحنه‌ای قرار گرفتند که امروز رهبر انقلاب پیچ تاریخی عنوان می‌کنند.

وی اضافه کرد: در آن زمان چنین وضعیتی داشتیم و در پیچ تاریخی قرار گرفته بودیم و دخالت‌های نابه‌جا و مشاوره‌های غیر صحیح موجب شد که نتوانیم از تحولات کشور را سربلند بیرون بیاوریم.

حقانی حسینعلی نوری را یکی از کاندیداهای استعمار در کشور عنوان کرد و گفت: وی رهبر فرقه وهابیت بود که می‌خواست در ایران پادشاه شود اما جریان روشنفکری با دو شاخه میانه‌روی، تغییرات را در ایران می‌خواستند اما نگاه علما به اسلام دارای سه محور اصلی بود.

نگاه علما در زمینه صیانت از ایران/مبارزه آیت‌الله خمامی با وهابیت

وی مبارزه با استعمار، صیانت از ایران و مبارزه با استبداد را سه نگاه علما ذکر کرد و افزود: جریان روشنفکری این دغدغه‌ها را نداشت و نگاهی که علما به استعمار داشتند آنها نداشتند و در ارتباط با قاجار ابتدا نفوذ و بعد براندازی مدنظر آنها بود.

این استاد برجسته تاریخ با اشاره به اینکه جریان روشنفکری جریان افراطی دارد که متشکل از گروه‌های مختلف بود، خاطرنشان کرد: تشکیلات فراماسونی در ایران موجب شد تا گروه‌های ساختارشکن در زیر این چتر به خوبی یکدیگر را پیدا کنند و هدف اصلی آنها براندازی اسلام و قاجاریه بود.

وی مرکز ثقل فعالیت گروه افراطی و برانداز در مشروطیت ایران را «گیلان» و «آذربایجان» عنوان کرد و یادآور شد: این امر موجب شد تا افرادی مانند آیت‌الله خمامی که موسس مشروطیت بود به حاشیه برده شود.

حقانی به نقش موثر علما در تاریخ مشروطیت اشاره کرد و متذکر شد: علمایی مانند آیت‌الله خمامی و چهره‌های برجسته دیگر علما پای صیانت از ایران ایستادند.

وی درباره ویژگی‌های آیت‌الله خمامی تصریح کرد: برخورد با وهابیت از گیلان آغاز شد و منشأ آن آیت‌الله خمامی بود و بعد اصفهان در این زمینه اقدام کرد.

رئیس موسسه مطالعات تاریخ معاصر گیلان برخورد با عناصر فراماسون را از دیگر ویژگی‌های آیت‌الله خمامی عنوان کرد و یادآور شد: درگیری آیت‌الله خمامی با انجمن آذربایجان و گیلان جزو کارهای سخت بود و هر کس درگیر با آنها می‌شد مورد ترور قرار می‌گرفت.

وی مردم‌دوستی، تقوا، دشمن‌شناسی، آینده‌نگری، اسلام‌شناسی و… را از ویژگی‌های بارز آیت‌الله خمامی عنوان کرد و خواستار برگزاری همایش آیت‌الله خمامی در گیلان شد و خاطرنشان کرد: این همایش کمک می‌کند تا چهره مغفول مانده ایشان شناسایی و معرفی شود.

حقانی از مسئولان گیلان خواست تا با حمایت‌های خود نسبت به برگزاری همایش آیت‌الله‌العظمی شهید حاج ملامحمد خمامی همت کنند.