مراسم تحریف ظالمانه برگزار شد+ تصاویر
بنیاد تاریخپژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی در راستای دفاع از مکتب امام و مقابله با تحریف شخصیت ایشان، همزمان با ایام رحلت امام خمینی (ره)، همایش «تحریف ظالمانه» را با هدف روشنگری در خصوص «پروژه تحریف امام توسط دشمن در رسانههای داخلی و خارجی» برگزار کرد.
همایش بازکاوی پروژه تحریف امام توسط دشمن با عنوان «تحریف ظالمانه» توسط بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی و با همکاری اداره کل تبلیغات اسلامی استان قم، با سخنران حجت الاسلام سیدحمید روحانی مدیر بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی و حجج اسلام آقایان محمدمهدی ماندگاری از مبلغین حوزه انقلاب اسلامی، دکتر ذبیح الله نعیمیان پژوهشگر فقه حکومتی و دکتر محمدرضا فلاح شیروانی استاد حوزه و عضو هیئت امناء سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شد.
این همایش در راستای دفاع از مکتب امام خمینی و مقابله با تحریف شخصیت ایشان، همزمان با ایام سالگرد رحلت امام خمینی (ره)، همایش «تحریف ظالمانه» را با هدف روشنگری در خصوص «پروژه تحریف امام توسط دشمن در رسانههای داخلی و خارجی» برگزار کرد. همایش در روز شنبه ۱۱ خرداد ۱۳۹۸ (۲۶ رمضان ۱۴۴۰ق) ساعت ۲۱:۳۰ تا ساعت ۲۴:۳۰ در قم، بلوار جمهوری اسلامی، جنب کوچه۶، سازمان تبلیغات اسلامی، طبقه همکف، سالن کوثر برگزار گردید.
در بخش نخست این همایش پیام آیت الله محسن اراکی دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی درباره موضوع همایش توسط حجت الاسلام سعیدالعلماء بابایی قرائت شد و در بخش بعدی و حجج اسلام آقایان محمدمهدی ماندگاری از مبلغین حوزه انقلاب اسلامی، دکتر ذبیح الله نعیمیان پژوهشگر فقه حکومتی و دکتر محمدرضا فلاح شیروانی استاد حوزه و عضو هیئت امناء سازمان تبلیغات اسلامی، به بیان نظرات خود پرداختند که خلاصه مطالب آنان به شرح زیر می باشد:
***
آیتالله اراکی: مستند سازیهای علمی، مانع از تحریف شخصیت امام خمینی میشود
آیتالله محسن اراکی در پیامی به نشست بازکاوی پروژه ظالمانه تحریف امام توسط دشمن در رسانههای داخلی و خارجی، عنوان کرد: یکی از خطرناکترین شیوههای جنگ علیه انبیای الهی توسط دشمنان، تحریف شخصیت و تعالیم آنها بود. این شیوه را دشمن در طول انقلاب اسلامی بر علیه میراث فکری و اندیشههای سیاسی امام خمینی (ره) به کار گرفت.
متن کامل پیام آیت الله محسن اراکی به همراه تصویر دستخط ایشان درج می گردد:
پیام آیت الله اراکی ص۱
بسم الله الرحمن الرحیم
ضرورت تبیین صحیح امام قدس الله نفسه
الحمد لله رب العالمین و الصلاه علی محمد و آله الطاهرین
یکی از خطرناکترین شیوههای جنگ و ستیز علیه انبیاء توسط دشمنان آنان، تحریف تعالیم آنان بوده است. همین شیوه را دشمنان اسلام ناب در جنگ علیه حضرت امام قدس الله روحه و میراث فکری و تمدنی آن حضرت به کار گرفتهاند، و به همین دلیل تبیین صحیح اندیشه، راه و سلوک تربیتی، اخلاقی و سیاسی ایشان یکی از مهمترین وظایف میراثداران راه و خط امام سلامالله علیه است.
تحریف چند گونه است:
۱- تحریف کتمانی: یعنی کتمان بخشی یا تمامی اندیشهها و حقایق مربوط به یک مکتب. این نوع تحریف علیه انبیاء و تعالیم آنان مورد توجه و هشدار مکرر قرآن کریم است از آن جمله که خداوند میفرماید:
«إِنَّ الَّذِینَ یَکْتُمُونَ مَا أَنزَلْنَا مِنَ الْبَیِّنَاتِ وَالْهُدَى مِن بَعْدِ مَا بَیَّنَّاهُ لِلنَّاسِ فِی الْکِتَابِ أُولَئِکَ یَلعَنُهُمُ اللّهُ وَیَلْعَنُهُمُ اللَّاعِنُونَ» (سوره بقره: ۱۵۹)
مبارزه با این نوع تحریف در اندیشه امام از طریق ثبت و عرضه صحیح متن همه گفتارها و رفتارها و سیره جامع علمی و عملی آن حضرت امکانپذیر است.
۲- تحریف تبدیلی: تحریف به تبدیل آن است که مطلبی را خلاف آنچه امام رضوان الله علیه بیان فرموده یا عمل کرده است به آن حضرت نسبت دهند.
این نوع تحریف نیز از سوی دشمنان خدا در مبارزه با انبیاء به کار رفته است. خداوند متعال با اشاره به این نوع تحریف میفرماید: «فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُواْ قَوْلًا غَیْرَ الَّذِی قِیلَ لَهُمْ » (سوره بقره: ۵۹)
راه مبارزه با این نوع تحریف، مستندسازی علمی کلیه مطالبی است که به حضرت امام نسبت داده میشود.
پیام آیت الله اراکی ص۲
۳- تحریف مفهومی: تحریف مفهومی آن است که گفتار یا رفتاری را بر خلاف آنچه مقصود صاحب آن است تفسیر کنند، و مفهوم گفتار یا رفتار او را تغییر دهند.
این نوع از تحریف نیز علیه انبیاء بکار رفته و دشمنان آنان با تحریف مفاهیم، رفتارها و گفتارهای انبیاء به جنگ با آنان رفته اند.
خداوند در قران کریم با اشاره به این نوع تحریف می فرماید « وَقَدْ کَانَ فَرِیقٌ مِّنْهُمْ یَسْمَعُونَ کَلاَمَ اللّهِ ثُمَّ یُحَرِّفُونَهُ مِن بَعْدِ مَا عَقَلُوهُ» (سوره بقره:۷۵)
نیز می فرماید: مِّنَ الَّذِینَ هَادُواْ یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ عَن مَّوَاضِعِهِ »(سوره نسا:۴۶)
برای جلوگیری از این نوع تحریف در افکار و سیره حضرت امام (ره) باید در تفسیر افکار و سیره حضرت امام (ره) روش علمی را در پیش گرفت و چند اصل مهم را بکار بست:
- جامع نگری به افکار و سیره حضرت امام و استفاده از تطبیقات و تفسیرهای خود حضرت امام در شرح و تبیین سایر افکار او.
- تعیین و تشخیص محکمات گفتاری و رفتاری حضرت امام و تفسیر مبهمات یا متشابهات گفتاری و رفتاری حضرت امام در پرتو محکمات آنها.
- توجه به قرائن مقالی و حالی و زمانی محیط به گفتار یا رفتار حضرت امام رضوان الله علیه و تفسیر گفتار و رفتار آن حضرت با توجه به مجموعه قرائن.
۴- تحریف تطبیقی: تحریف در تطبیق کلیات بر مصادیق و جزئیات نیز یکی از شیوههای تحریف تعالیم انبیاء علیهمالسلام بوده است. قرآن کریم با اشاره به این نوع تحریف میفرماید:
«یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ مِن بَعْدِ مَوَاضِعِهِ یَقُولُونَ إِنْ أُوتِیتُمْ هَذَا فَخُذُوهُ وَإِن لَّمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُواْ » (سوره مائده: ۴۱)
در این نوع تحریف تعالیم انبیاء در مقام عمل به گونهای خلاف حقایق آن تعالیم اجرا میشده و چیزی که مصداق تعلیم انبیاء نبوده به عنوان مصداق تعلیم آنها معرفی میشده است.
این نوع تحریف یکی از خطرناکترین شیوههای تحریف است که در طول تاریخ انقلاب به وسیله بیماردلان و مغرضان نسبت به افکار و مواضع حضرت امام، فراوان به کار رفته و شواهد و نمونههای فراوانی دارد که در این سخن کوتاه زحمت پرداختن به آنها نیست.
امید است دلسوزان اسلام و انقلاب، نهایت جدیت را در نگهبانی از اندیشه، راه و سیره حضرت امام به عمل آورند تا نسلهای پیاپی انقلاب، راه و خط امام را آنچنان که بوده و هست بیاموزند و به آن عمل کنند.
محسن اراکی
۲۶ رمضان المبارک ۱۴۴۰ه.ق
***
حجتالاسلام ماندگاری: برخی برای توجیه نظرات خود دست به تحریف امام خمینی(ره) میزنند
حجتالاسلام والمسلمین محمدمهدی ماندگاری با بیان اینکه جای سؤال داشته که «چرا شخصیتهایی مانند حضرت امام خمینی(ره) مورد تحریف قرار میگیرند؟» اظهار داشت: بر اساس آیات و روایات هر گروهی که خداوند به عنوان اسوه معرفی کرده اعم از انبیا، ائمه، صالحین و شهدا در معرض تحریف هستند.
وی خاطرنشان کرد: تحریف این بزرگان به این دلیل بوده که دشمنان خدا که نمیخواهند در مسیر حق قرار بگیرند، از یکطرف خواهان باطل جلوه دادن حق هستند و از سوی دیگر باطل را به جای حق بنشانند و در واقع جای راهزن و راهنما را عوض کنند.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه بر اساس آیات قرآن کریم خداوند متعال خودش محافظ این الگوها و اسوههاست، تصریح کرد: برای ما هر چه دشمن در جهت تحریف انسانهای کامل بکوشد کار سختتر میشود اما در نهایت عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد و این اقدام به واسطه تبیین و ترویج شخصیت الگوها سبب خیر و برکت بیشتر میشود، بنابراین دلیل نخست تحریف، دشمنی کردن دشمنان است.
ماندگاری دلیل دوم تحریف را فقدان تبیین درست و کامل از شخصیتهای اسوه دانست و افزود: افرادی که در کنار رسول خدا(ص) بودند باید جایگاه ایشان را تبیین میکردند ولی چون این اقدام صورت نگرفت جایگاه آن حضرت تحریف شد.
وی با تأکید بر اینکه با گذشت بیش از ۵۰ سال از شروع نهضت امام خمینی(ره) همه ابعاد شخصیت ایشان تبیین نشده است، ابراز کرد: در این زمینه حوزههای علمیه که رونق خود را مدیون امام هستند و صدا و سیما و قوای سهگانه در نظام جمهوری اسلامی نیز کوتاهی کردهاند.
مدیر موسسه روایت سیره شهدا دلیل سوم تحریف را مسئله توجیه برشمرد و گفت: این مسئلهای داخلی در بین اصحاب انقلاب است که بعضی از افراد که باید برای تشخیص صحیح به سراغ ولی خدا رفته و از او تبعیت کنند بهجای آن به سراغ ملاکهای خودشان رفته و به دنبال توجیه نظرات خودشان هستند.
وی موضوع انتخاب ساختار جمهوری اسلامی را مورد توجه قرار داد و خاطرنشان کرد: برخی افراد که در نظراتشان مسئله جمهوریت غالب است به دنبال جملاتی از امام میروند و آن را مطرح میکنند و پررنگ جلوه میدهند، برخی دیگر هم مسئله اسلامیت را پررنگ میکنند. این کار در واقع برای توجیه تشخیص خودشان است و میخواهند امام را طرفدار نظر خودشان جلوه دهند.
***
حجتالاسلام نعیمیان: از اصلیترین اهداف دشمنان، تحریف ولایتفقیه است
حجتالاسلام دکتر ذبیحالله نعیمیان بیان کرد: عدهای میگویند ولایتفقیه را امام خمینی (ره) ایجاد کرده است، آنها به دنبال تحریف تاریخ هستند.
حجتالاسلام نعیمیان افزود: از اصلیترین اهداف دشمنان از قبل از انقلاب تاکنون، تحریف ولایت فقیه است، دشمنان نظام و انقلاب از همان آغاز انقلاب اقدام به تحریف اندیشههای امام پرداختند و با رحلت ایشان، تحریفها افزایش یافت.
این استاد حوزه بیان کرد: در ابتدای انقلاب این موضوع مطرح بود که ولایتفقیه سابقهای ندارد، اما امام خمینی (ره) بارها به این شبهه پاسخ دادند. چون هجمه ها بسیار شدید بود. در یک مقطعی بسیاری از علمای دیگر هم مانند ایت الله گلپایگانی و مرعشی نجفی هم به میدان آمدند و از این موضوع دفاع کردند. یکی از شگردهای دشمن، تکرار شبهه بدون توجه به پاسخ آن، برای باورپذیری بیشتر است و این شبهه بارها از سوی دشمنان داخلی و خارجی تکرار شد.
حجتالاسلام نعیمیان افزود: عدهای نیز با ایجاد شبهات دیگری میگفتند در پیشنویس قانون اساسی مساله ولایتفقیه نیامده است، ولی مگر این پیش نویس مورد تائید امام خمینی (ره) بود. مساله ولایت فقیه قبل از انقلاب بارها توسط علما بیان شده است.
درباره سابقه موضوع ولایت فقیه در اندیشه امام در مراحل نخست در نجف درس ولایت فقیه را تدریس داشتند حتی پیش از آن در سال ۱۳۲۳ در کتاب کشف اسرار نیز به این موضوع پرداخته بودند در سال ۱۳۳۰ نیز در قم بحث ولایت فقیه را تدریس کردند که با عنوان تقریرالاصول توسط آیت الله سبحانی تنظیم و حدود سال ۱۳۴۰ منتشر شد.
وی گفت: دشمن نمیتواند به مساله ولایت فقیه، شبههای وارد کند و با تحریف در اندیشههای امام (ره) این موضوع را زیر سوال ببرد.
***
حجتالاسلام فلاح شیروانی: برای مقابله با خطرتحریف اندیشه امام خمینی(ره) نیازمند پژوهش نوین هستیم
حجتالاسلام محمدرضا فلاح شیروانی اظهار داشت: ما ایرانیها انقلاب اسلامی بهعنوان حادثهای بزرگ و سرنوشتساز میدانیم، اما از این انقلاب تفسیرهای گوناگونی صورت گرفته، به دودسته تقسیم کرد یکی از آن دو تفسیر این است که عام مردم و جامعه بینالملل به آن نگاه میکند.
وی افزود: اما نوعی نگاه دیگر این است که انقلاب اسلامی شروع عصر جدید بشریت است و این نگاهی عجیب و برای برخی که شناخت خاصی از اسلام و انقلاب ندارند تعجبآور است.
عضو هیئتامنای سازمان تبلیغات اسلامی گفت: این گذاره، گذاره عجیبی است، تعابیری نیز امام خمینی(ره) درباره شروع عصری نوین داشتند که جمله “روز اول حکومت الله” در ۱۲ فرودین یکی از آنهاست.
وی ادامه داد: برخی جامعه شناسان غربی نیز درباره انقلاب اسلامی این نگاه را داشتند اما عمق این نگاه در تفکرات امام خمینی(ره)، شهید بهشتی، شهید مطهری و مقام معظم رهبری است.
فلاح این نوع نگاه را نیازمند یک برسی و قرائت با عقلانیت نوین دانست و گفت: متأسفانه حوزه و دانشگاه نتوانستهاند این نوع نگاه را در مکتب انقلاب برسی کنند و حالا کمبودهای عجیبی در قرائت و برسی آن نوع تعبیر از انقلاب اسلامی راداریم.
وی همچنین عدم برسی تخصصی این تعبیر از انقلاب اسلامی را یک خطای بزرگ راهبردی دانست و گفت: در این زمینه فقر تئوریک داریم تا جایی که رهبری ابراز نگرانی کرده و صحبتهایی با مضمون درخطر گرفتن اسلام سیاسی و خطر تحریف مکتب امام را داشتند.
عضو هیئتامنای سازمان تبلیغات اسلامی گفت: باید در این پژوهشکدهها یک حیات علمی را در جهت به مقصد رساندن این تفکر انقلابی رقم خورده شود.
در سخنرانی ۱۴ خرداد سال ۹۴ رهبر انقلاب در مرقد امام، نکته های مهمی در باب تحریف شخصیت امام مطرح شد. در ان بیانات و مدتی بعد در جمع دانشجویان به صراحت فرمودند یک جمع متشکل و جدی هست که تصمیم گرفته اند اصول و آرمانهای اما را از ذهن جوانان و جامعه پاک کنند. این مصداق یک تحریف هوشمندانه است. این تحریف از سوی جریانی شکل می گیرد که اندیشه های امام را بر نمی تابد و سعی می کند آن را عقب بزند.
از میان گونه های مختلف و عوامل تحریف برخی برجستگی بیشتری دارند. از جمله تحریف عملی که ضربه و آسیب بیشتری وارد کرده است. این تحریف به این شکل است که حرف های امام را تکرار می کنند اما در عمل خبری از منش و رفتار امام نیست. نمونه آن در صدر اسلام هم این بود که کسی نمی گفت دین از سیاست جداست اما در عمل جایگاه زعامت در اختیار کسی قرار گرفت که اسلام را نمی فهمید و به عقیده شهید مطهری این خطرناک ترین تحریف دین بود.
***
حجتالاسلام سیدحمید روحانی: بهترین راه مقابله با تحریف امام خمینی(ره) شناخت و تبیین صحیح مسیر ایشان است
حجتالاسلام والمسلمین استاد سیدحمید روحانی، تاریخنگار انقلاب اسلامی، به عنوان آخرین سخنران در همایش با اشاره به ریشههای تحریف تاریخ اظهار داشت: نخستین تحریفکننده تاریخ شیطان است چرا که فرمان الهی به آدم مبنی بر خودداری از شجره ممنوعه را به نحوی جلوه داد که ضرر و آسیب آن شجره برای آدم بهصورت نفع و فرصت دیده شود.
وی با بیان اینکه در طول تاریخ کسانی که مسیر توحید را برخلاف منافع خودشان میدیدند و مثلاً بتپرستی را ترویج کردند نوعی تحریف را انجام میدادند، تصریح کرد: کسانی که در زمان حضرت موسی(ع) گوسالهپرستی را ترویج کردند در واقع تاریخ را تحریف کردند، همچنین در زمان پیامبر اسلام(ص) مشرکین برای منحرف کردن مسیر بعثت اقدام به ساختن مسجد ضرار کردند. نمونه دیگر به وجود آمدن گروه خوارج در زمان امیرالمومنین (ع) بود.
رئیس بنیاد تاریخپژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی ایران ادامه داد: در زمان ما نیز برخی افراد با مطرح کردن مسائلی مانند اسلام منهای روحانیت یا جدایی دین از سیاست درصدد تحریف برآمدند، مثلاً افرادی در همین حوزههای علمیه بوده و هنوز هم هستند که استدلال میکردند که چرا امام صادق(ع) قیام نکردند و نباید برای برپایی نظام اسلامی قیام کرد و دیگران را هم دعوت به سکوت و عدم همراهی با انقلاب میکردند.
وی تحریف شخصیتی را یکی از انواع تحریف دانست و افزود: برخی تلاش میکردند شخصیت امام خمینی(ره) را وارونه جلوه دهند یا خط، راه و مکتب امام را تحریف میکردند، همچنین برخی هم به دنبال تحریف بخشی از دیدگاههای امام بودند.
روحانی تحریف دیگر امام خمینی(ره) را تحریف برخی از عملکردها و موضعگیریهای ایشان برشمرد و گفت: کسانی هم بودند که فهم و دید محدودی داشته و با فهم خودشان از نظر فکری و انتقادی با امام برخورد میکنند و ایشان را تفسیر میکنند.
وی خاطرنشان کرد: در موضوع تحریف شخصیت امام راحل(ره) حتی این را دیدهایم که افرادی میگفتند اصلاً معلوم نیست ایشان مسلمان باشد، در زمان پهلوی هم گاهی شایعه میکردند از عبدالناصر پول گرفته است اما در تحریف نوع دوم سعی میکردند عقلانیت و علمیت امام را زیر سؤال ببرند.
رئیس بنیاد تاریخپژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی ایران یادآور شد: در اوایل نهضت وقتی امام روی خطر بزرگ اسرائیل تأکید میکردند، عدهای میگفتند «الکفر مله واحده»، یعنی اینکه چرا امام خطر اسرائیل را برجسته میکند. یا وقتی امام بحث رسیدگی و ترجیح محرومین و کوخنشینان بر سرمایهداران را مطرح میکردند امام را به داشتن افکار کمونیستی متهم میکردند.
وی یکی دیگر از انواع تحریف را تعریف غیرمنطقی برشمرد و افزود: در بیان قاطعیت امام خمینی(ره) برخی مسائلی را به امام نسبت میدهند که با روحیات امام از جمله رعایت آداب و اخلاق تناسبی نداشت، مثلاً میگویند ایشان در جلسهای از روی عصبانیت استکانی را پرت کرده است که این مسائل سبب میشود امام فردی مستبد و لجباز جلوه داده شود که اصلاً صحیح نیست.
روحانی با بیان اینکه در نوع دیگری از تحریف امام ایشان را اهل زد و بند، مسائل پشت پرده، مذاکره و غیره معرفی میکنند، ادامه داد: اخیراً کتابی با عنوان «الف لام خمینی» منتشر شده است که چنین مسائلی در آن زیاد است و در واقع هدفشان این است که صداقت و راستی را در شخصیت امام خدشهدار کنند.
وی با تأکید بر اینکه عدهای دیگر نوعی از تحریف را دنبال میکنند که به بیاعتبارسازی و ناهمخوانی نظریات امام راحل با شرایط فعلی منجر شود، تصریح کرد: آنها میگویند صحبتهای امام به درد شرایط امروز نمیخورد و حتی به این مغالطه متوسل میشوند که در مسائل فقهی هم باید مرجع تقلید زنده باشد و در نهایت هم به این نتیجه میرسند که باید آنها را به موزه سپرد.
رئیس بنیاد تاریخپژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی ایران عنوان کرد: برخی دیگر اینگونه تحریف میکنند که برخی حرفهای امام در عمل غیرقابل اجراست و خود امام هم از یک حرفی عدول کرده است، مثلاً علیرغم اینکه گفته است ما از آل سعود نمیگذریم اما برای اعزام مردم به حج از آنها گذشت کرد و وارد تعامل شد. یا اینکه علیرغم اینکه گفته بود جنگ جنگ تا رفع فتنه در جهان اما مجبور به پذیرش آتشبس شد.
وی خاطرنشان کرد: در بعضی مسائل مانند موضوع اعلام نظر درباره مصدق یا انتصاب خلخالی میگویند امام بعداً از مواضعش پشیمان شد که البته همه این شبهات پاسخ دارد و ما به آنها پاسخ کامل دادهایم.
روحانی بهترین راه مقابله با تحریف امام خمینی(ره) را شناخت و تبیین صحیح خط امام دانست و افزود: در واقع برای نیروهای انقلابی نشناختن و مطالعه نکردن آثار و پیامهای امام یک مصیبت بزرگ است، زیرا اگر ما این کار را نکرده باشیم نمیتوانیم دفاع کنیم.
وی ادامه داد: در جریانهای فعلی برخی میگویند «ما نباید مانند مشتی از متحجرین خودمان را به کلام بیروح امام محدود کنیم» که این جریان تلاشش این است که خط امام راحل(ره) به فراموشی برود و تلاش میکند که آگاهی، شجاعت و غیرت از مردم گرفته شود.
رئیس بنیاد تاریخپژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی ایران اظهار داشت: گاهی اوقات این سؤال مطرح میشود که چرا امام برخی از تحریفکنندگان که آن زمان در اطرافش بوده را طرد یا عزل نکردند که پاسخ این بوده که اولاً قصاص قبل از جنایت نمیتوان کرد و ثانیاً برخی از آنها ماهیت واقعی خودشان را بعد از امام بروز دادند.
***
رونمایی از کتاب نقدی بر مدخل امام خمینی در دائرهالمعارف تشیع
***
گزارش تصویری
تصاویر جلسه دیروز را در ادامه می بینیم.
عکسهای خبرگزاری حوزه، عکاس: جهانبخش پیری پور:
عکسهای بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی – دفتر قم:
منابع: خبرگزاری حوزه؛ تسنیم؛ ایسنا؛ سایت خبری۵۹۸؛ بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی – دفتر قم؛ با ویرایش و اضافات.