مقام معظم رهبری: در طول تاریخ، رنگ های گوناگون بر سیاست این کشور پهناور سایه افکند؛ اما رنگ ثابت مردم گیلان، رنگ ایمان بود.
پنج شنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ - Thursday 28 Mar 2024
محتوا
شرح حال آیت الله شیخ عبدالحسین فقیهی رشتی نماینده آیت الله بروجردی در حرمین شریفین

شرح حال آیت الله شیخ عبدالحسین فقیهی رشتی نماینده آیت الله بروجردی در حرمین شریفین

رسول جعفریان
آیت الله فقیهی از طرف آیت الله بروجردی سالها، در ایام حج، طی چندین ماه در مکه و مدینه بسر برده و افزون بر بیان مسائل شرعی، وجوه شرعیه نیز از حجاج می‌گرفت. با توجه به آنچه در باره حضور وی در حرمین گفته شده، وی را باید به نوعی نخستین بنیانگزار بعثه به معنای امروزی آن دانست. در این زمینه وی اطلاعیه ای سه زبانه هم در مدینه چاپ کرده در همین مقاله می بینید.

دوشنبه 21 نوامبر 2016 - 00:42

رسول جعفریان

%d8%a2%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b4%db%8c%d8%ae-%d8%b9%d8%a8%d8%af%d8%a7%d9%84%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d9%81%d9%82%db%8c%d9%87%db%8c-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%db%8c6

شیخ عبدالحسین فقیهی (۱۳۲۱ – ۱۴۱۰ق)  فرزند شیخ شعبان، از عالمان نجفی است در سال ۱۳۵۲ ق به قم آمد و در این شهر ابتدا از محضر حاج شیخ عبدالکریم و پس از آن سالها در درس مرحوم آیت الله بروجردی شرکت کرد.

آنچه در زندگی این مرد جالب توجه است آن که وی از طرف آیت الله بروجردی و برای سالها، در ایام حج، طی چندین ماه در مکه و مدینه بسر برده و افزون بر بیان مسائل شرعی، وجوه شرعیه نیز از حجاج می‌گرفت.

مدتی پیش در مجله میقات شماره ۶۳ (صص ۶۴ ـ ۷۴) مقاله‌ای از وی منتشر کردم که در باره وضعیت شیعیان مدینه نوشته بود. این مقاله پیش از آن در مجله  جهان دانش ش ۳ (۱۸۲ – ۱۹۱)  در کرمان به چاپ رسیده بود. مقاله یاد شده نشان می‌داد که وی افزون بر آن که عالم وفقیهی وارسته بوده، توجه خاصی هم به مسائل تاریخی و اجتماعی داشته است.

با توجه به آنچه در باره حضور وی در حرمین گفته شده، به نظر می رسد وی را باید به نوعی نخستین بنیانگزار بعثه به معنای امروزی آن دانست. در این زمینه وی اطلاعیه ای سه زبانه هم در مدینه چاپ کرده که خوشبختانه تصویری از آن به دست آمد که در همین مقاله ارائه خواهد شد.

%d8%a2%db%8c%d8%aa-%d8%a7%d9%84%d9%84%d9%87-%d8%b4%db%8c%d8%ae-%d8%b9%d8%a8%d8%af%d8%a7%d9%84%d8%ad%d8%b3%db%8c%d9%86-%d9%81%d9%82%db%8c%d9%87%db%8c-%d8%b1%d8%b4%d8%aa%db%8c9

البته در پایگاه آیت الله بروجردی در اینترنت، از قول آیت الله گرامی نقل شده است که: نماینده­ی ایشان در مدینه مرحوم آقا سید زین العابدین بود و پس از او، مرحوم آقا شیخ عبدالحسین فقیهی رشتی به این کار پرداختند. در باره این آقا سید زین العابدین چیزی نیافتم. مشهور است که پیش از ایشان مرحوم سید محمد تقی طالقانی در مدینه حضور داشت.

پدر شیخ عبدالحسین را که شیخ شعبان رشتی از فقهای بزرگ نجف است می‌شناسیم. باید عرض کنیم که برادر وی شیخ مرتضی گیلانی مشهور به مدرس هم که از طلاب نجف بود و سال ۱۳۷۵ ق به ایران آمد، از چهره های علمی تهران است که آثار فراوانی از وی منتشر شده و شماری هم مخطوط در چند کتابخانه برجای مانده است.

از جمله آثار برجای مانده از شیخ عبدالحسین فقیهی اثری با عنوان حاشیه بر کفایه بوده که او در سن ۲۲ سالگی در نجف نوشته و به احتمال نسخه آن در اختیار برادرش شیخ مرتضی بوده و اکنون همراه برخی دیگر از آثار او در کتابخانه مجلس است.

خوشبختانه، شیخ مرتضی، شرح حالی برای برادرش عبدالحسین فقیهی نوشته و آخر این کتاب ضمیمه کرده و به همراه آن تصویری هم از وی آورده است. آنچه ذیلا آمده، مطالبی است که وی در باره برادرش نوشته و در انتهای نسخه ۱۶۶۳۷ کتابخانه مجلس آورده است:

«آیت الله شیخ عبدالحسین فقیهی فرزند شیخ شعبان بن مهدی بن عبدالوهاب گیلانی نجفی و سبط علامه قاضی الانصاری است. وی در دوم شعبان ۱۳۲۱ در نجف به دنیا آمد و در ۱۸ ربیع الثانی سال ۱۴۱۰ در قم درگذشت. عبدالحسین در نجف نزد دانشمندانی درس خواند که عبارتند از: شیخ شمس الدین بادکوبی، شیخ محمد جواد بلاغی، شیخ میرزا علی ایروانی، شیخ محمد حسین اصفهانی معروف به کمپانی، سید ابوالحسن اصفهانی، سید محمد کاظم نحوی یزدی ساکن مدرسه قوام شیرازی و پدرش. در قم نیز نزد شیخ عبدالکریم حائری، سید حسین طباطبائی بروجردی و دیگر اعلام درس خواند. مدتی هم در رشت نزد شیخ یوسف رشتی ریاضیات به ویژه کتاب اصول اقلیدس را در هندسه خواند. وی در سال ۱۳۵۲ ق از نجف به قم آمد.

آیت الله العظمی شیخ شعبان رشتی

عبدالحسین فقیهی اجازات علمی زیادی از علمای خاصه و عامه در روایت و اجتهاد داشت. از جمله اجازه اجتهاد او از مرجع عام آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی است بدین شرح:

بسم الله الرحمن الرحیم و الصلاه و السلام علی من أصفاه من الاوّلین و الاخرین و اللعنه الدائمه علی أعدائهم اجمعین. و بعد فانّ شرف العلم لایخفی و فضله لاینسی، و من تصدّی له هو جناب العالم العلامه مروج الاحکام، ملاذ الاسلام الحاج شیخ عبدالحسین الفقیهی الکیلانی النجفی ـ سلمه الله تعالی ـ و لقد بذل فی هذ السبیل برهه من عمره و اشتغل به شطرا من دهره حتی بلغ و له الحمد مرتبه الاجتهاد و له العمل بما استنبط من الاحکام و أسأله أن لا ینسانی من صالح الدعاء کما لا أنساه ان شاءالله. الاحقر ابی الحسن الموسوی الاصفهانی ۱۳۵۱ هجریه.

اجازه دیگر وی از آیت الله العظمی بروجردی به این شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالمین و الصلاه‌ و السلام علی سیدنا و شفیع ذنونبا محمد و آله الطیبین الطاهرین المعصومین، امّا بعد فان جناب العالم الفاضل الثقه الحاج الشیخ عبدالحسین الفقیهی نجل حجه‌ الاسلام و المسلمین شیخ شعبان الکیلانی  ـ طاب رمسه الشریف ـ قد صرف شطرا من عمره فی تحصیل العلوم الدینیه و المعارف‌ الاسلامیه و حضر مجلس بحث جماعه‌ من العلماء الکاملین فی النجف الاشرف و فی بلد قم المحروسه و حضر سنین عدیده فی مجالس بحث هذا الحقیر فی الفقه و الاصول حضور بحث و تدقیق الی أن بلغ المرتبه العالیه‌ من العلم و العمل و فاز بالبلوغ الی مرتبه الاستنباط، نسأل الله تعالی عزّ شأنه له دوام التأیید و التوفیق و حسن الخاتمه و انّ جنابه وکیل من قِبَلنا فی تصدّی الامور الحسبیّه و بیان فتاوانا فی المسائل الدینیه و فی أخذ الوجوه الشرعیه التی تکون صرفها منوط فی عصر الغیبه بنظر الفقیه و ایصالها الی مستحقیها و فی أخذ السهم المبارک للامام علیه الصلاه‌ و السلام و صرفها فی الامور التی تکون فیها تقویه الاسلام و عزّ المسلمین، فان زاد شیء منه فلیوصله الینا لاقامه الحوزات العلمیه و ادامتها فعلی إخواننا المؤمنین المراجعه إلیه فی الامور المذکوره و أرجو من جنابه أن یأخذ فی اموره بما فیه الحائطه لدینه و لا ینسانی عند التوجه الی الله عز شأنه و فی زیاراته و دعواته الصالحه کما لا أنساه ان شاء‌الله تعالی و السلام علیه و علی إخواننا المؤمنین و رحمه الله و برکاته فی ۱۹ شهر ذی قعده الحرام سنه ۱۳۷۸ کتب عن الاحقر الحسین الطباطبائی البروجردی.

اجازه اجتهاد آیت الله العظمی شیخ محمد کاظم شیرازی:

بسم الله الرحمن الرحیم و الصلاه و السلام علی خیر خلقه محمد و آله. و بعد لایخفی انّ العلم العالم ملاذ الانام و رکن الاسلام حضره الشیخ عبدالحسین المعروف بالفقیهی نجل المرحوم آیه الله الشیخ شعبان الرشتی ـ قدس سره ـ ممن أتعب نفسه الشریفه فی تحصیل العلوم الشرعیه و کدّ و جدّ و اجتهد حتی بلغ رتبه الاجتهاد و حصل قوه الاستنباط و تمکن من تحصیل الفروع الفقهیه عن مدارکها التفصیلیه و حرم علیه التقلید فما استنبطه و اجتهد فیه منطبقا علی الاصول المشهوره و أرجو منه الدعاء فی مظان الاجابه و السلام علیه و رحمه الله و برکاته ۱۳۶۴ هجریه، الاحقر محمد کاظم الشیرازی.

 آثار شیخ عبدالحسین فقیهی

۱ . کتاب الحج، اثری استدلالی به زبان عربی که در ۲۲ رجب ۱۳۸۰ در قم آن را تمام کرده است.

  1. کتاب الصوم، استدلالی به عربی که در روز آخر ربیع الاول سال ۱۳۷۹ در قم تمام کرده است.
  2. کتاب فی الطهاره ، در ۶ رجب سال ۱۳۷۳ تمام شده است.
  3. کتاب فی الاغسال، در ۲۱ جمادی الثانیه سال ۱۳۷۴ در قم تمام شده است.
  4. کتاب فی الغنیمه.
  5. کتاب فی الاجاره در ۹ شعبان ۱۳۷۷ تمام شده است.
  6. کتاب فی المکاسب المحرمه در اول ربیع الثانی سال ۱۳۸۱ تمام شده است.
  7. کتاب فی نیابه الحج، در ۲۲ رجب سال ۱۳۸۶ تمام شده است.
  8. کتاب فی تروک احرام الحج، عربی و استدلالی در ۱۱ رجب ۱۳۸۸ تمام شده است.
  9. کتاب کشکول در سه جلد در مباحث متفرقه.
  10. کتاب البیع از مکاسب شیخ مرتضی انصاری در ۲۹ رجب سال ۱۳۸۱ تمام شده است.
  11. ۱۲ کتاب فی اللغات العربیه.
  1. کتاب الحواشی علی شرح السیوطی (نحو عربی).
  2. کتاب الحاشیه علی کفایه الاصول در ۱۶ شعبان سال ۱۳۴۳ در نجف تمام کرده در حالی که فقط ۲۲ سال عمر داشته است.
  3. کتاب التقریرات (درسهای اساتید مختلف).
  4. کتاب فی مناسک الحج فارسی که برای مردم نوشته است.
  5. کتاب مسائل الصلاه، مفصل و فارسی.
  6. رساله فی منجزات المریض.
  7. مقاله فی صلاه الجمعه، عربی که چنین می‌نماید که تقریرات درس آیت الله بروجردی است.
  8. مقاله فی الوصیه، عربی و استدلالی.
  9. مقاله فی الارث، عربی و استدلالی.
  10. مقاله فی احکام الصلاه المسافر، عربی و استدلالی.
  11. رساله فی النجاسات، عربی و استدلالی.
  12. کتاب فی حکم ولایه الفقیه، فارسی استدلالی که آن را به درخواست برخی از بزرگان نوشته است.
  13. کتاب فی تقریرات متفرقه از مشایخ خود از جمله شیخ محمد حسین اصفهانی و شیخ عبدالکریم حائری و سید حسین بروجردی.
  14. کتاب فی اسرار العطاس من فن الشیمی که در این رشته تخصص داشت.
  15. رساله فی الوصیه، عربی و استدلالی (بنگرید شماره ۲۰).
  16. مقاله فارسی در مسأله فدک.
  17. رساله فی منجزات المریض، استدلالی عربی (بنگرید شماره ۱۸).
  18. رساله عربیه فی الطهاره در موضوع گوشت پخته.

شیخ فقیهی نزدیک به ۳۰ سال نماینده آیت بروجردی در مملکت سعودی بوده و عربی و فارسی و انگلیسی می‌دانست.»

متأسفانه این شرح حال که به قلم مرتضی مدرس گیلانی برادر عبدالحسین نوشته شده، در اینجا ناقص مانده است، زیرا در ادامه نوشته است: نمونه برخی از نوشته های او این است: (اما جای آن سفید مانده است). صفحه بعد تیتر زده است که: بعضی تلامیذه، اولاده ولی ذیل آنها هم سفید مانده است. در ادامه  شعری از علامه محمد علی اردوبادی در باره شیخ شعبان و فرزندان او آورده که شش بیت است. پس از آن اشعاری از عبدالحسین حویزی در رثای آیت الله شیخ شعبان رشتی آورده و از اولاد او هم یاد کرده است. نیز شعری از ملاعبدالمحمد و سپس شعری از خودش در رثای برادرش عبدالحسین فقیهی آورده است.

در جستجوی اینترنتی شرح حالی از مرحوم سید حسن حجتی واعظ دیدم که آمده بود در نجف پیش از سال ۱۳۲۵ش کفایتین را نزد شیخ عبدالحسین فقیهی رشتی خوانده است. آیت الله شیخ هادی روحانی (م ۱۳۷۸ش) هم از شاگردان وی بوده و این مطلب در شرح حالی که برای وی در وبلاگی با نشانی http://webcache.googleusercontent.com آمده درج شده است. در جای دیگری تصریح شده است که در سالهای پایانی دهه بیست و بعد از آن سه نفر در گفتن کفایه استاد بودند و این سه تن عبارت بودند از: میرزا محمد مجاهدی تبریزی، شیخ عبدالحسین فقیهی رشتی و سید محمد باقر سلطانی. (سایت تبیان شرح حال آیت الله سلطانی). در شرح حال آقای احسانبخش هم آمده است که کفایه را نزد مرحوم فقیهی خوانده است. جای دیگری در شرح حال آیت الله ممجد لنگرودی (م ۱۳۷۴ش)  آمده است که وی کفایه را نزد شیخ عبدالحسین فقیهی خوانده که اهل دیوسل لنگرود بوده و پدرش شیخ شعبان بوده که مردم خطه گیلان از وی تقلید می‌کرده‌اند. (http://webcache.googleusercontent.com) معلوم می شود طلاب رشتی مقید بوده‌اند کفایه را نزد وی بخوانند.

مرحوم رازی در آثار الحجه: ۲ / ۵۶ شرح حال وی را آورده شماری از اساتید او را یاد کرده و گوید که سال ۱۳۵۰ به قم مهاجرت کرده (برادرش گفته بود ۱۳۵۲ق)  و افزون بر شرکت در درس آیت الله حائری و سپس آیت الله بروجردی «خود نیز چند حوزه تدریس فقه و اصول برای عده‌ای از محصلین دایر و استفاده می‌رساند. دارای تصنیفات چندی است چون شرح بر کفایه و شرح بر مکاسب».

ایضا هموا در گنجینه دانشمندان:‌۲/۲۲۲ – ۲۲۳ شرح حال مختصری از وی آورده و شماری از آثار و اساتید او را نوشته است و به نظر می رسد از خود آن مرحوم اطلاعات را گرفته باشد. (و نیز بنگرید: تربت پاکان، جواهر کلام:‌ ۲/۹۱۴-۹۱۶). برادر دیگر مرتضی و عبدالحسین، ابوالحسن است که از آنها بزرگتر بوده و در دوم صفر سال ۱۳۸۸ ق مصادف با دهم اردیبهشت ۱۳۴۷ در رشت درگذشته و در قبرستان ابوحسین قم مدفون شده است (تربت پاکان: ۱/۲۳۱). همانجا تصویری هم از شیخ مرتضی چاپ شده است.

.

.

منبع: «تاریخ و رجال : شرح حال آیت الله شیخ عبدالحسین فقیهی رشتی نماینده آیت الله بروجردی در حرمین شریفین ۱۴۱۰ – ۱۳۲۱ ق»، رسول جعفریان، فصلنامه میقات حج، زمستان ۱۳۸۹، ش۷۴، ص۴۷-۵۶٫

ارسال دیدگاه

enemad-logo