مقام معظم رهبری: در طول تاریخ، رنگ های گوناگون بر سیاست این کشور پهناور سایه افکند؛ اما رنگ ثابت مردم گیلان، رنگ ایمان بود.
جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ - Friday 29 Mar 2024
محتوا
حکومتی که “میرزا کوچک” تأسیس کرد، جمهوری “گیلان” نیست بلکه جمهوری “ایران” است/ انگلیسی ها؛ مهم ترین عامل از بین رفتن نهضت جنگل در نشست بررسی مسائل سیاسی ـ اجتماعی تاریخ گیلان مطرح شد:

حکومتی که “میرزا کوچک” تأسیس کرد، جمهوری “گیلان” نیست بلکه جمهوری “ایران” است/ انگلیسی ها؛ مهم ترین عامل از بین رفتن نهضت جنگل

“میثم عبدالهی” محقق و پژوهشگر گیلانی با بیان اینکه جمهوری میرزا کوچک، جمهوری گیلان نیست و او جمهوری ایران را تأسیس کرد، گفت: عنوانی مثل “جمهوری گیلان” در هیچ سندی نداریم حتی بعد از کودتای برکناری “میرزا” حرفی از “جمهوری گیلان” نیست و همه می گویند “جمهوری ایران” و از ابتدا هم قصدشان هم رفتن به تهران بود.

جمعه 5 ژوئن 2020 - 17:08

به گزارش ۸دی، صد سال از ۱۶ خرداد ۱۲۹۹ روزی که “میرزا کوچک خان جنگلی” در ادامه مبارزات خود در شهر رشت حکومت جمهوری اعلام کرد، می گذرد. به همین مناسبت نشست بررسی مسائل سیاسی ـ اجتماعی تاریخ گیلان با حضور میثم عبدالهی محقق و پژوهشگر گیلانی در تحریریه ۸دی برگزار شد.

مشروح این گفتگو در ادامه می آید:

میثم عبداللهی، طلبه حوزه علمیه قم و محقق و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران که درباره نهضت جنگل و نهضت مشروطه گیلان، چند کتاب تالیف کرده است؛ با اشاره به شخصیت میرزا کوچک خان جنگلی، اظهار کرد: میرزاکوچک شخصیتی روحانی و اصالتا رشتی است، خانه او در محله استادسرای رشت، دارای شخصیت متدین، عالم و ساکن رشت بود؛ او در حوزه های رشت و مدتی نیز در تهران درس طلبگی خوانده و اینکه آیا در نجف هم درس خوانده یا خیر، هنوز دارای شبهه است و نکاتی درباره آن مطرح شده و محققین در این باید تحقیق کنند تا روشن شود.

وی با بیان اینکه میرزا کوچک شخصیت برانگیخته از حوزه بود که ابتدای مشروطه حدود ۲۶ سال (قمری) سن داشت گفت: طبق نوشته ابراهیم فخرایی در مورد سردار جنگل، او به مقداری درس حوزوی خوانده که قاعدتاً بتواند مجتهد شود یا حداقل امام جماعت بشود.

این محقق و پژوهشگر گیلانی ادامه داد: زمانی که مشروطه آغاز شد، میرزا کوچک در مدرسه جامع رشت همراه دوستانش تشکیلات سیاسی انجمن روحانیون ایران را تشکیل داد. انجمن روحانیون، در رشت به دست میرزا و دوستانش تأسیس و برای هر کدام کارت عضویت صادر شد، همه اعضای انجمن، روحانیون فاضل و ملبس به لباس روحانیت بودند و در کارت عضویت میرزا هم شغل او را از سلسله ی طلاب و رشتی الاصل نوشته شده است.

عبدالهی با اشاره به اینکه میرزا کوچک در قالب هیچ کدام از انجمن هایی که در عصر مشروطه در رشت و برخی دیگر در تهران بوده، فعالیتی نداشته است، افزود: حدود ۵۰ انجمن در کشور و ۱۵ انجمن در گیلان بود که میرزا در قالب هیچ کدام نبود و کل فعالیت سیاسی میرزا از ابتدای مشروطه تا به استبداد صغیر، در قالب انجمن روحانیون ایران انجام شد که یک تشکیلات اسلامی و دینی بود و رنگ و بوی دینی در آن فریاد زده می شد.

وی در رابطه با شبهات استفاده‌ زیاد میرزا کوچک از استخاره، بیان کرد: این شبهه وجود دارد که به استخاره علاقه داشت اما او هر زمان که با مشکلی مواجه می شد ابتدا از اطرافیان خود مشورت می‌گرفت و زمانی که به نتیجه نمی رسید، در آخرین مرحله استخاره می‌کرد؛ در واقع میرزا به شدت اهل مشورت با دوستان و اطرافیان بوده و بسیار به آنها اعتماد می کرد و سخنان آنها را می شنید. جذابیت شخصیت میرزا کوچک برای یارانش را می‌توان گوش کردن به حرف دیگران و انتخاب بهترین گزینه دانست؛ از طرفی در هیچ منابعی از استبداد میرزا گفته نشده و بالعکس یاران نزدیکش از او ایراداتی می‌گرفتند و می‌گفتند که لازم نیست اینقدر از افراد با گرایشات مختلف مشاوره بگیرد و اینقدر به نظرات دیگران احترام بگذارد. ولی میرزا چون با تربیت دینی رشد یافته بود، آداب دینی را در خودش به بالاترین حد ممکن رعایت میکرد و به شدت مبادی به آداب و مبانی دینی بود.

پژوهشگر نهضت جنگل با اشاره به اینکه میرزا در استبداد صغیر در ماجرای تصرف رشت و تصرف قزوین حضور داشت و عملکرد نامشروع رهبران ادعایی خصوصا میرزا کریم خان رشتی و عبدالحسین خان معزالسلطان را دیده بود و به طور جدی به آنها نقد داشت و در نهایت تلاش کرد که راه خودش را از آنها جدا کند و در فتح تهران جدا کرد و همراه نیروهایش به رشت بازگشت ولی میرزا کریم خان رشتی با او صحبت کرد و استمالت کرد و با این شرط که هیچ کار نامشروعی انجام نشود، پذیرفت و در فتح تهران حضور یافت و پس از مدتی به علت آشکار شدن چهره واقعی جریانات ناسالم، از آنها جدا ‌شد، افزود: در فضایی که کل کشور در دست رهبران مشروطه گیلان است و خود را «مُحیی» و «سردار محیی» به معنای زنده کننده مشروطه ایران می نامند، “میرزا کوچک” از آنها جدا شد و در حالت فقر در تهران زندگی می‌کند اما حاضر نمی شود حتی سرداران محیی را ببیند.

 

نهضت جنگل برای حفظ استقلال ایران ایجاد شد

عبداللهی در رابطه به شروع نهضت جنگل خاطر نشان کرد: در روز ۲۱ مرداد ۱۲۹۴ شمسی مصادف با ۱ شوال ۱۳۳۳ قمری (۱۲ آگوست ۱۹۱۵ میلادی) فضای مردم گیلان به گونه ای بود که تقریباً نهضت مشروطه از دست رفته بود در واقع میتوان نهضت جنگل را از تبعات و دنباله نهضت مشروطه دانست و باید گفت فهم نهضت جنگل، بدونِ فهم نهضت مشروطه، ممکن نیست.

این محقق و پژوهشگر نهضت جنگل ادامه داد: در شرایطی که مشروطه به انحراف رفت و ثمره تلاشها و فتاوای علما و مراجع نجف به دست انگلیس افتاده بود و مشروطه انگلیسی به کشور حکمفرما شده بود و علمای بسیاری یا به شهادت رسیدند یا منزوی شدند و اجازه هیچ گونه فعالیتی نیافتند. یکی از آرمانهای علما در آن عصر، احیای مشروطه اسلامی بود و در همین مسیر تلاش کردند که از جمله آنها نهضت جنگل بود.

همچنین در همین فضا روس ‌های تزاری به دولت ایران اولتیماتوم دادند و با حمایت انگلیسی ها، چند شهر شمالی، از جمله رشت و انزلی و تبریز و مشهد را به اشغال خود در آوردند و جنایات بسیاری مرتکب شدند و کشتار انجام دادند. در این شرایط دولت ایران هم اولتیماتوم روسها را پذیرفت و گفت ما حرف زور روس ها را قبول کردیم. کنسول روسیه تزاری در رشت اعلام کرد که حدود ۵۰ نفر از افراد مشروطه رشت به این دلیل که مخل منافع روس ها هستند باید تبعید شوند که یکی از اینها میرزا کوچک بود که قرار شد ۵ سال خق ورود به گیلان را نداشت و قرار شد مدت تبعید را در تهران به سر ببرد؛ میرزاکوچک در این ۵ سال به راه چاره می اندیشید.

عبداللهی افزود: نهضت جنگل در فضایی شروع شد که جنگ جهانی اول آغاز شده بود و اعلام بیطرفی دولت ایران در جنگ، به هیچ انگاشته شده بود، ایران توسط انگلیس ها و روس های تزاری اشغال شده بود و مشروطه به انحراف رفته بود؛ در این شرایط مهم ترین شعارها نهضت جنگل، کسب استقلال ایران و بیرون کردن نیروهای اشغالگر و اعاده مشروطه بود که همین دونکته باعث شد نهضت جنگل در سال ۱۳۳۳قمری در روز عید فطر شروع شود.

 

نهضت جنگل طولانی‌ترین و مهمترین نهضت قبل از انقلاب است که منافع انگلیس ها و روسها را به خطر انداخت

عبداللهی نهضت جنگل را با سابقه شش هفت ساله، طولانی‌ترین و مهمترین نهضت تاریخ معاصر بعد از نهضت امام خمینی (ره) دانست که منافع استعمار را به خطر انداخت و ادامه داد:

در اثنای وقایع نهضت جنگل، انقلاب اکتبر ۱۹۱۷م در روسیه، واقع گردید و حکومت پادشاهی استبدادی تزاری ساقط شد و جمهوری سوسیالیستی کمونیستی شوروی در آنج سر کار می آید و لنین اولین رهبر آن‌ها بود. لنین از سالها پیش، در رأس حزب سوسیال دموکرات روسیه قرار داشت که انقلابیونی بودند که با حکومت تزاری می جنگیدند و مهمترین گروه اپوزوسیون پادشاهی روسیه بودند که بعد از انقلاب روسیه،  موفق شدند بعد از جنگهای خونین، قدرت را در این کشور به دست بگیرند.

میرزا کریم خان رشتی در دوران استبداد صغیر، در سوئیس دیداری با لنین، رهبر سوسیال دموکراتهای روسیه داشت و توانست اعتماد آنها برای کمک به میرزا کریم خان رشتی برای تصرف رشت را جلب کند که و آنها نیروی ترورست و تجهیزات قابل توجهی را مخفیانه وارد رشت کردند و در فتح رشت، نقش بارزی ایفا کردند. در این زمان بسیاری از رئوس سوسیال دموکراسی قفقاز، مانند استالین (دومین رهبر شوروی)، ارژنیکیدزه و… به رشت آمدند یا برخی در وقایع فتح رشت تا فتح تهران نقش ایفا کردند و همین باعث شد که بین مشروطه خواهان گیلانی و ایرانی و نیروهای سوسیال دموکرات روسیه که بعدها شوروی را تاسیس کردند و از رئوس آن گردیدند، رفاقت و آشنایی برقرار باشد. میرزا کوچک هم با برخی از آنها، از زمان آشنایی داشت و آنها را در رشت تا تهران، دیده بود. البته میرزا با بلشوییک ‌ها از حیث فکری اختلاف فکری بسیاری داشت.

عبداللهی با بیان اینکه نهضت میرزا، یک نهضت ۷ساله بود و برهه هایی دارد، خاطر نشان کرد: در دوره ای رهبری نهضت جنگل به دست علما بوده و اسم نهضت جنگل، در سربرگ ها «هیئت اتحاد اسلام» بود و بعدها به «کمیته اتحاد اسلام» تبدیل شد و همان علما به علاوه چند نفر غیر روحانی هم به این جمع، اضافه شدند.

وی افزود: در این برهه انگلیسی ها به ایران می آیند و رشت را اشغال کردند، ۲سال درگیری شدیدی بین نهضت جنگل و انگلیسی ها رخ داد و بسیاری از نیروهای نهضت جنگل هم شهید دادند. انگلیسی‌ها داخل شهر و نیروهای نهضت در خارج شهر بودند و نیروهای جنگلی به طور دائم به این‌ها حمله می‌کردند. انگلیس‌ها در نهایت می خواستند میرزا را سر به نیست کنند و به چاه های نفت باکو برسند.

 

 

میرزا مهم ترین انقلابی شیعه در ایران

این پژوهشگر نهضت جنگل با بیان اینکه “میرزا کوچک” مهم ترین انقلابی ناب شیعه در ایران محسوب میشد و یک نگاه آرمانی نسبت به او در میان عموم مردم ایران، خصوصا مردم گیلان، وجود داشت. شخصیت میرزاکوچک در اذهان مردم آن زمان، مانند شخصیت کنونی، روحانی مجاهد، جناب سیدحسن نصرالله، رهبر حزب الله لبنان، به عنوان یک نیروی انقلابی شیعی ناب و در خط مقدم مبارزه با اسرائیل و مقابله با استعمار است، ادامه داد: میرزا کوچک در نزد مردم یک روحانی شیعه و نیروی انقلابی نابی بود که در خط مقدم مقابله با استعمار انگلیس ها حضور داشت و نماد خودباوری مردم ایران به شمار میرفت.

گفت: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی کتابی تحت عنوان «خمینی روح الله» نوشته سیدعلی قادری، منتشر کرده که در آن کتاب ادعا شده که امام خمینی در نهضت جنگل در نوجوانی به سر میبرده و دوست داشت به گیلان بیاید و به میرزا کوچک بپیوندند، اما برادر بزرگش و استادش، آقای پسندیده، اجازه نداد، لیکن کمک های مردمی جمع می‌کردند و به جبهه شمال می فرستادند و حتی شعرهایی هم در راستای کمک کردن به این جبهه سرودند.

عبدالهی با اشاره به اینکه میرزا کوچک تا مدتها حکومت مشروطه ایران و شاه ایران را به رسمیت می شناخت ولی دل پری از حکومت قاجار داشت افزود: میرزا در نهایت به این نتیجه می رسد که باید برای تغییر حکومت مشروطه و قاجاریه فکری کند چون این حکومت فاسد و ضعیف است و هر چند وابسته به اجنبی نیست ولی عناصر نفوذی انگلیس باعث شده اند که این حکومت دچار مفاسد بسیار شود. ضعف حکومت مرکزی در مقابله با بیگانگان باعث شده بود که ایران نتواند از حقوق مردم خودش دفاع کند و استقلال ایران زیر سوال میرفت. عقب ماندگی و انحطاط علمی کشور باعث می‌شود میرزا به فکر تأسیس حکومت جدید باشد.

 

 

میرزا بعد از ۱۵سال تلاش و تجربه به این نتیجه رسید حکومت جمهوری بهترین راه برای نجات ایران است

وی با تاکید بر اینکه این جمهوری را می‌توان ثمره تجربه های میرزا از اول مشروطه دانست ادامه داد: میرزاکوچک به این نتیجه رسیده بود که بهترین حکومت، جمهوری است و حکومت شاهنشاهی دیگر پاسخگو نخواهد بود، او انواع حکومت ها را دیده بود و خودش در ۱۵ سال تلاش سیاسی با تجربه های تلخ و شیرین قبل و بعد از مشروطه به این نتیجه رسیده که بهترین راه برای نجات ایران حکومت جمهوری است.

این پژوهشگر نهضت جنگل با اشاره به سخن رهبر انقلاب که فرمودند نهضت میرزا یک واحد مینیاتوری از نظام اسلامی و جمهوری اسلامی در رشت بوده است گفت: نهضت جنگل عقبه ای برای انقلاب اسلامی و نهضت امام خمینی و اکثر نهضت های تاریخ معاصر مثل ملی شدن نفت است.

عبدالهی مهم ترین اقدامات میرزا در جمهوری خود را کنار گذاشتن افراد ناسالم که در حکومت سابق مسئولیت داشتند، و نیز کسانی که از لحاظ فکری دچار انحراف هستند، دانست و افزود: البته نفوذیهایی را هم انگلیسیها فرستادند که در آن موقع تظاهر به اسلام و دیانت می کردند و نفوذ کردند تا از داخل ضربه بزنند، مثل احسان الله خان که یک شخصیت نفوذی و بهایی بوده و برای خدمت به انگلیس آمده بود

حتی سیستم ضدجاسوسی شوروی، هم که در دنیا شهرت زیادی داشت، نتوانست به همین راحتی او را شناسایی کند و ۱۷ سال در شوروی بود و در نهایت شناسنایی شد و دستگیر و شکنجه شد و به خاطر جاسوسی برای دولت انگلیس، در ۱۹ اسفند سال ۱۳۱۷ اعدام شد.

این پژوهشگر نهضت جنگل در ادامه میرزاکوچک و نهضت جنگل را یکی از عقبه های مهم انقلاب دانست و تصریح کرد: میرزا در بحث قحطی بزرگ، اجازه نداد که حتی یک ذره غله و گندم از گیلان خارج شود و مدیریت بسیار خوبی را در این ماجرا شاهد هستیم که برای تهران و برخی شهرهای دیگر، کمکهای کلان از برنج میفرستادند تا مردم قحطی زده را کشور را نجات دهند. بحث های ضد جاسوسی خوبی انجام داد و همچنین نیروی نظامی به مازندران و استرآباد فرستادند.

 

حکومتی که میرزا کوچک تأسیس کرد، جمهوری گیلان نیست بلکه جمهوری ایران است

وی با بیان اینکه جمهوری میرزا کوچک، جمهوری گیلان نیست بلکه او جمهوری ایران را تأسیس کرد، گفت: هدف از تأسیس این جمهوری، گرفتن تهران بود و عنوانی مثل “جمهوری گیلان” در هیچ سندی نداریم حتی بعد از کودتای احسان الله خان و برکناری “میرزا” هم حرفی از “جمهوری گیلان” نیست و همه می گویند “جمهوری ایران” و از ابتدا هم قصدشان هم رفتن به تهران بود. در متن اعلامیه جمهوری، آمده که این جمهوری، موقتی هست و بعد از فتح تهران، باید این حکومت در تهران مستقر شود و مردم ایران خودشان رای دهند که چه حکومتی را می خواهند و مجلس موسسان تشکیل شود.

عبدالهی به همراهی ۲ شخصیتی مازنی با میرزا اشاره کرد و گفت: آیت الله شیخ نورالدین خلعتبری تنکابنی و امیر موید سوادکوهی دو تن که رئوس شعبه نهضت جنگل در مازندران بودند. به خاطر یک سری از فعالیت های مخرب بهایی‌های نفوذی در مازندران، موفقیت های آن‌ها شکست خورد و نتوانستند مازندران را حفظ کنند.

وی در رابطه با سرانجام نهضت جنگل با بیان اینکه خیلی ها در خلال وقایع نهضت به شهادت رسیدند ابراز کرد: حاج احمد کسمایی که مرد شماره دوی نهضت در امور اجرایی بود، در جمادی الاولی ۱۳۳۷ق، قبل از اینکه انگلیسی ها وارد نهضت شوند جدا شد و با جداشدن او منطقه غرب گیلان از دست میرزا خارج شد و ضربه سنگینی به نهضت وارد شد و ناچار شدند منطقه جنگل فومنات و آن تشکیلات عظیم را ترک کنند.

 

 

انگلیسی ها؛ مهم ترین عامل از بین رفتن نهضت جنگل

عبداللهی در پاسخ به این سوال که آیا میتوان گفت نهضت جنگل قربانی توطئه بهائیت و بی تجربگی عوامل بوده یا خیر گفت: بله؛ مهم ترین عامل از بین رفتن نهضت انگلیسی ها هستند، کودتای ۱۲۹۹ را انجام دادند و بزرگترین مانع در مقابل خود و منافع خود و سلطنت رضاخان را شخص میرزا و نهضت جنگل می‌دانستند.

وی با اشاره به اینکه معروف است که گائوک آلمانی که آخرین همراه میرزا بوده، مسلمان شده و نام ایرانی هوشنگ را برای خود انتخاب کرده است، گفت: زمانی که رضا خان برای سرکوب نهضت وارد گیلان شد، فضای انقلاب خیز گیلان را تبدیل به یک قتلگاه کرد. در این برهه میرزا کوچک در فومنانت مستقر بود و روتشتین، سفیر روسهای شوروی، به احمد شاه قول همکاری داد و توافق می کردند که میرزاکوچک را بکشند و نهضت جنگل را خاتمه دهند.

 

 

 شوروی علیرغم ادعای نجات مردم ایران از نهضت جنگل حمایت نکرد

این پژوهشگر نهضت جنگل تصریح کرد: روس های شوروی علیرغم ادعای نجات مردم ایران، از نهضت جنگل حمایت نکردند و آن را به رسمیت نشناختند که میرزاکوچک در این رابطه گفت: «شما با شعارهای سوسیالیستی، کاری کردید که لایق قشون انگلیسیها است و کارتان فرقی با جنایات حکومت روسیه تزاری علیه مردم ایران، ندارد. اینها در نهایت کلانتروف وابسته نظامی سفارت شوروی را همراه با نیروهای سرکوبگر قزاق راهی گیلان کردند تا در جنایت به شهادت رساندن میرزا کوچک و پایان نهضت جنگل، به نیروهای ارتش قزاق ایران به فرماندهی رضاخان، کمک کند. در واقع شورویها هم نقش خیانت باری ایفا کردند و در این جنایت با انگلیسیها کمک کردند.

وی گفت: شوروی ها به این نتیجه می‌رسند که میرزا برای منافع آن ها خطر ایجاد می‌کند پس تصمیم به کودتا گرفتند که این کودتا شکست خورد. میرزا کوچک هم طی نامه ای به نیروهایش اعلام کرد که هیچ کس از سربازانش حق ندارد با سربازان روس ها یا شوروی حتی صحبت کند و سربازان خود را حتی برای هم ‌کلام شدن با آن ‌ها توبیخ میکرد. در واقع میرزا کوچک خطوط قرمزی بین خودش و نیروهای شوروی قائل بود و حاضر نبود از آن خطوط قرمز کوتاه بیاید و به مهمترین مانع برای ورود کمونیستم به ایران تبدیل شد.

عبداللهی با اشاره به اینکه فضای گیلان بعد از ورود نیروهای سرکوبگر رضاخان، مملو از نیروهای آنها شده بود و کم کم سرتاسر گیلان را به اشغال خود در آوردند و دیگر کل گیلان برای میرزا کوچک و جنگلیها ناامن شده بود. میرزا تصمیم گرفت که نیروها را به طور موقت، مرخص کند و در وقت مقتضی در جای دیگری که امکان فعالیت باشد، دوباره نیروها را جمع کند، ابراز کرد: در نهایت حدود ۱۰۰نفر با وجود گفته میرزا، از پیش او نرفتند و با او همراه شدند که در جنگهای مختلف عده ای شهید و عده ای زخمی و عده ای اسیر شدند و رشادت کردند و در نهایت میرزا و گائوک باقی ماندند.

وی در رابطه با نحوه شهادت میرزا کوچک با بیان اینکه میرزا و گائوک خواستند از بین جنگل های تالش و خلخال عبور کنند که به علت بهمن و برف بسیار زیاد موفق نمی شوند تا از منطقه عبور کنند گفت: سرانجام جسد آنها در روستای خانقاه پیدا و به سختی به روستا رسانده می شود که در این لحظه هنوز مختصر جانی داشتند اما توان حرکتی نداشتند.

عبدالهی در ادامه افزود: در پی خبر شهادت میرزا کوچک یکی از مزدوران سالار شجاع، به نام اسکستانی، اهل خلخال، با دستور بریدن سر میرزا، آمد و سر او را برید که در نهایت این سر به رضاخان هدیه شد.

این پژوهشگر نهضت جنگل با بیان اینکه “تن” میرزاکوچک در همان روستا دفن می‌شود و “سر” در رشت و مدتی در انبار نفت نوبل می ماند، بیان کرد: در این روزها فضا، فضای خفقان بود بسیاری از یاران “میرزا” را به شهادت رساندند و عده‌ای نیز اسیر شدند و هیچ کس جرأت اعتراض نداشت.

 

 

نباید به نهضت جنگل نگاه کاریکاتوری داشت

عبداللهی در پایان با بیان اینکه نهضت را باید درست و در جای خودش دید افزود: در همه اسناد از یک سال و نیم آخر جمهوری “میرزا کوچک” زیاد کارشده و کتاب های بسیاری هم نوشته شده است.

وی ادامه داد: نهضت جنگل یک نهضت پر فراز و نشیب بوده و اگر می‌خواهیم این نهضت را بشناسیم باید از سال ۱۲۹۴ تا ۱۳۰۰شمسی را درست ببینیم؛ اکثر کتاب های نوشته شده فقط قسمت آخر این نهضت را نوشتند و ممکن است اینطور به نظر بیاید که میرزا فقط با شوروی ها در ارتباط بوده است اما اگر نگاه کاریکاتوری نداشته باشیم می توانیم به عمق این نهضت پی ببریم. باید هر کدم از بخشها و وقایع نهضت جنگل، به اندازه خودش دیده شود و روی آن کار شود.

 

 

 

 

منبع: سایت خبری ۸ دی نیوز. http://www.8deynews.com/501108

 

 

مشاهده بخشهای دیگر همین مصاحبه:

«تشکیل حکومت جمهوری، نتیجه ۱۵سال تلاش و تجربه “میرزا” در راه نجات “ایران”/ فیلم»، انتشار در روز ۱۶ خرداد ۱۳۹۹، https://www.rangeiman.ir/14626/

«بمناسبت ۲۸تیر روز تصرف رشت و به آتش کشیده شدن کنسولگری انگلیس به دست نیروهای جنگل؛ میرزا در ذهن مردم ایران چگونه بود؟! + فیلم»، انتشار در ۲۸ تیر ۱۳۹۹، https://www.rangeiman.ir/14709

 

ارسال دیدگاه

enemad-logo