میثم عبدالهی
از آغاز نهضت مشروطه، بابی‌ها (ازلی‌ها) و بهایی‌ها در رشت حضور داشتند و فعالیت‌های مخربی انجام می‌دادند. فعالیت این جریان‌ها در دوران استبداد صغیر، در گیلان به اوج خود رسید. بخش مهمی از فعالیت آن‌ها فعالیت تروریستی بود که در رشت، تأثیرهای مهمی گذاشت و شخصیتی چون حاج ملامحمد خُمامی، از رهبران جریان شریعت‌خواهی ایران، و چند مجتهد دیگر ترور شدند و به شهادت رسیدند.
میثم عبدالهی
این مقاله به بررسی دوران استبداد صغیر و نقش هماهنگ انگلیس و روسیه در سرنگونی محمدعلی شاه قاجار و تلاش آن‌ها برای تحریف مشروطه، متناسب با اهداف استعماری‌شان، پرداخته است. در این پژوهش بر روی تحولات کانون‌های مشروطه در دوران استبداد صغیر در سه منطقه رشت، تبریز و بختیاری توجه شده و کیفیت همکاری روسیه و انگلیس در آن بررسی شده است.
پروژه احیا و مرمت مسجد اردبیلیان از زمستان سال گذشته آغاز شد و با تداوم پروژه مرمت، این مسجد تاریخی در فهرست آثار ملی ثبت شد. این مسجد از یادگارهای ایت الله العظمی ملا محمد خمامی از مراجع گیلان در عهد مشروطه است.
در مراسم رونمایی یادمان آیت‌الله خمامی از سوی شهرداری و شورای اسلامی شهر خمام در ورودی شهر «جاده‌ی رشت – خمام» پرده‌برداری گردید. روی این تابلو این عبارت درج شده: به دیار مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی شهید حاج ملا محمد خمامی خوش آمدید
تصویر زیر سنگ مزار آیت الله مجاهد شهید شیخ فضل الله نوری است که در اولین حجره از حجرات سمت پشت به قبله در صحن بزرگ حرم حضرت معصومه سلام الله علیها در خاک آرمیده است.
میثم عبدالهی
آیت الله سیدمحمد تولمی از مجتهدین خوشنام رشت در زمان مشروطه بود و که امامت جماعت مسجد صفی رشت را بر عهده داشت. او در وقایع مشروطه از علمای مشروعه خواه و از یاران صدیق آیت الله العظمی خمامی مرجع دینی مردم گیلان در عصر مشروطه بود.
دکتر عبداللّه متولی
این نوشتار، بخشی از خاطرات «احسان اللّه خان دوستدار» به قلم خود اوست. حضور او در سه جریان به نسبت مهم پس از انقلاب مشروطیت، یعنی درگیریهای غرب و ایران هم‌زمان با جنگ جهانی اول، کمیته مجازات و سرانجام نهضت اسلامی جنگل نقش مخرب او را در این حوادث بیشتر می‌نمایاند،
مهدی نقیبی
در اول بار که او را دیدم جوانی خوش قیافه به سن سی ساله می نمود. در نهایت درجه معتقد به دین اسلام و به همان حد نیز وطن پرست بود، شاید آن هم از راه اینکه ایران وطن او یک مملکت اسلامی است دفاع از او را واجب می شمرد.
حسن مقدمی شهیدانی
مرحوم نائینی به واسطه درخواست امام زمان(عج) دو فصل از کتاب را حذف کرده که مربوط به ولایت فقیه و وظائف و شوؤن فقهاء بوده است. بدیهی است بدون آن دو فصل نمی‌‌توان و نباید نظرات مطروحه در کتاب تنبیه الامه را جمع بندی نهایی مرحوم نائینی در مورد حکومت دینی به حساب آورد.
آیت‌الله خمامی شخصیت مقتدر و محبوبی در میان روستاییان و شهری‌ها بوده‌اند که مواضع مقتدرانه‌ای در حمایت از مشروطه می‌گیرد. وقتی نخستین حرکت‌ها در تهران برای مشروطه رخ می‌دهد آیت‌الله خمامی تجمعی را در بقعه خواهر امام(ع) ـ از بقاع معتبر رشت ـ ترتیب می‌دهد که جمعیت زیادی در آن حضور پیدا می‌کنند و حمایت خود را از نهضت اعلام می‌کنند.