علیرضا پیوگانی
میثم عبداللهی، پژوهشگر تاریخ معاصر که تاریخ مشروطه گیلان را به طور تخصصی مورد مطالعه قرار داده، به سؤالات تبیان درباره میرزا کوچک‌خان پاسخ داده است. عبداللهی عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات مبارزات اسلامی گیلان و مؤلف کتاب «سردار شهید جنگل در گذر زمان» است. مشروح این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید…

میثم عبدالهی
اینکه فخرایی گفته است که رضا اسکستانی «طالشی» بوده، حرف اشتباهی است هر چند این شخص، از مزدوران مسلح سالار شجاع بود، ولی طالش نبود بلکه اصلا گیلانی نبود. او اهل روستای «اَسکستان» از توابع شهر خلخال بود که مردم آن به زبان تاتی سخن می‌گویند.

میرزا اسماعیل جنگلی خواهر زاده سردار شهید جنگل میرزا کوچک خان، یکی از کسانی بود که در دوره مشروطه و در نهضت جنگل در کنار دایی خود میرزا کوچک جنگلی بود و به مجاهدت پرداخت. او سرانجام در تهران فوت کرد و بنابر وصیتش او را به رشت منتقل کردند و پیکرش در کنار مزار شهید میرزاکوچک در سلیمانداراب به خاک سپرده شد.
رنگ ایمان به مناسبت سالروز درگذشت میرزا اسماعیل جنگلی تصاویری از او را منتشر مینماید.

عبدالله شهبازی
شبکه بهائیت در شکست و سرکوب نهضت جنگل نقش‌ اطـلاعاتی‌ و خـرابکارانه بـسیارمؤثر و مرموزی ایفا کرد، نقشی که تاکنون مورد بررسی کافی قرار‌ نـگرفته‌ است. احسان الله خان دوستدار، چهره سرشناس تروریستی که در صفوف نهضت جنگل تفرقه انداخت به یـکی از خانواده‌های سرشناس بهائی‌ ساری (خانواده دوستدار) تعلق داشت.

میثم عبدالهی
در میان اسناد موسسه مطالعات مبارزات اسلامی گیلان که مربوط به دهه آخر قرن سیزدهم درباره گیلان بود به کتب و اطلاعاتی دست یافتیم که افقی نو را درباره مشروطه و نهضت جنگل پیش روی محققین باز می نمودند. از جمله آن اسناد «مرامنامه و نظامنامه کمیته اتحاد اسلام» است که در سال‌های میانی نهضت جنگل به صورت چاپ سربی منتشر شد.