«میرزا کوچک خان یک مرد به تمام معنی مسلمان بوده و تا حال دامنش به بی عفتی و بی دینی و دزدی و خیانت ملوث نشده است. این شخص است که آرزو دارد اسلام را به اعلا درجه استعلا ببیند، دیانت اسلام را به تمام معنی قبول کرده و برای اجرای قوانین او لباس مجاهدت در تن کرد هر صبح بامدادان در موقع طلوع فجر بیدار میشود، با کمال خضوع و خشوع به نماز و عبادت و تلاوت قر آن مشغول میگردد…

خود رضاخان با همه قدرتی که داشت از طریق یاران میرزا به او پیام داده بود: می‌دانم تو برای چه قیام کردی. تو انسان نیک‌نفسی هستی. من می‌دانم که تو آمده‌ای ایران را از این آشفتگی نجات دهی. من هم آمده‌ام تا این اوضاع را درست کنم. بیا با هم متحد شویم تا ایران را از این وضع نجات دهیم.

پژوهشگر تاریخ معاصر با اشاره به برخی اسناد تاریخی به جا مانده از میرزا درباره استقلال ایران گفت: اینکه برخی میرزا کوچک را متهم به جدایی طلبی می‌کنند در واقع کتاب‌ها را برعکس می‌خوانند، میرزا در ابتدا و انتهای نهضت بارها بر استقلال ایران تأکید کرده و حدود دو ماه قبل از شهادت هم در مرقومه ای، هدف از نهضت جنگل را حفظ استقلال ایران اعلام کرده بود.

ایشان یک واحد مینیاتوری از نظام اسلامی، جمهوری اسلامی را در رشت و همان محدوده خاص خودش، گیلان به وجود آورده.

میثم عبدالهی
نقش میرزا کریم خان رشتی، در سرکوبی نهضت جنگل، برجسته بود. او از برجسته‌ترین عوامل انگلیس در ایران معاصر، جبهه عظیمی ایجاد کرد و طیف‌های مختلفی از گروه‌های داخلی را حول محور ضدیت با نهضت جنگل، گرد آوردند و از همه آنها استفاده کرد. …