میرزا توانست به عنوان یک کانون قدرت ایران را از قرارداد ۱۹۱۹ جدا و از سیطره سیاست انگلستان حفظ کند. در منطقه عدالت نسبی برقرار کند و قدرت را به مردم بچشاند و جلوی اشغال سرزمینش را بگیرد. این آدم با ۲، ۳ هزار نفری که در اطرافش جمع شدند این کار را کرد، ولی ظرفیت لازم برای یک حرکت انقلابی در درون نهضت هنوز شکل نگرفته بود
در چنین روزهایی سردار جنگل و یاراش که فریاد نه شرقی و نه غربی سر داده بودند و پرچم لا‌اله‌الا‌اللّه برافراشته بودند توسط دیکتاتوری رضاشاه به شهادت رسیدند؛ اما دردناک تر از آن، فریفته شدن عده ای از خواص به وعده‌های دنیوی و پست و مقام های پوشالی بود.
اما سرنوشت دو تن از بزرگترین خائنین به نهضت اتحاد اسلام چه بود؟ در ادامه می خوانید:
دکتر عبداللّه متولی
این نوشتار، بخشی از خاطرات «احسان اللّه خان دوستدار» به قلم خود اوست. حضور او در سه جریان به نسبت مهم پس از انقلاب مشروطیت، یعنی درگیریهای غرب و ایران هم‌زمان با جنگ جهانی اول، کمیته مجازات و سرانجام نهضت اسلامی جنگل نقش مخرب او را در این حوادث بیشتر می‌نمایاند،
نفوذ چریک های وابسته به روس و انگلیس و عناصر بهائی که گاه حتی به نام کمونیسم در میان جنگلی ها قرار می گرفتند، باعث ایجاد فتنه و آشوب در صفوف نهضت شد و نهضت را دچار آشفتگی و از هم گسستگی کرد. سرانجام در ۱۱ آذر ماه ۱۳۰۰ پس از گذشت شش سال و نیم با شهادت سردار جنگل این نهضت به پایان رسید.
خالو قربان هرسینی که کرد بود، از همراهان نهضت جنگل و میرزا شد. وی در نهضت جنگل نفوذ و قدرت پیدا کرد. به حدی که فرماندهی بخشی از نیروهای جنگل ( حدود هشتصد نفر ) را در اختیار گرفت و علاوه بر رشت و سیاهرود، حکومت شهر انزلی را نیز به دست آورد و […]
