تهران- ایرناپلاس- تاریخ مبارزات ۱۰۰ سال اخیر ایران سرشار از حوادثی است که هیچ‌کدام نقطه پایان ندارند، روایت واحد نداشته و بازیگران آن همواره در مسیر تاریک و روشن، سیر می‌کنند. ماجرای نهضت جنگل و مبارزات میرزا کوچک جنگلی نیز از این قاعده مستثنی نیست. به بهانه صدمین سالگرد اعلام حکومت جمهوری ایران در ۱۴ خرداد ۱۲۹۹، به بازخوانی فراز و فرود حیات سیاسی میرزاکوچک جنگلی و فعالیت نهضت جنگل، در گفتگو با میثم عبداللهی، پژوهشگر حوزه تاریخ معاصر، پرداخته‌ایم.
“میثم عبدالهی” محقق و پژوهشگر گیلانی با بیان اینکه جمهوری میرزا کوچک، جمهوری گیلان نیست و او جمهوری ایران را تأسیس کرد، گفت: عنوانی مثل “جمهوری گیلان” در هیچ سندی نداریم حتی بعد از کودتای برکناری “میرزا” حرفی از “جمهوری گیلان” نیست و همه می گویند “جمهوری ایران” و از ابتدا هم قصدشان هم رفتن به تهران بود.
میرزا توانست به عنوان یک کانون قدرت ایران را از قرارداد ۱۹۱۹ جدا و از سیطره سیاست انگلستان حفظ کند. در منطقه عدالت نسبی برقرار کند و قدرت را به مردم بچشاند و جلوی اشغال سرزمینش را بگیرد. این آدم با ۲، ۳ هزار نفری که در اطرافش جمع شدند این کار را کرد، ولی ظرفیت لازم برای یک حرکت انقلابی در درون نهضت هنوز شکل نگرفته بود
در چنین روزهایی سردار جنگل و یاراش که فریاد نه شرقی و نه غربی سر داده بودند و پرچم لا‌اله‌الا‌اللّه برافراشته بودند توسط دیکتاتوری رضاشاه به شهادت رسیدند؛ اما دردناک تر از آن، فریفته شدن عده ای از خواص به وعده‌های دنیوی و پست و مقام های پوشالی بود.
اما سرنوشت دو تن از بزرگترین خائنین به نهضت اتحاد اسلام چه بود؟ در ادامه می خوانید:
نفوذ افرادی همچون کسمایی، آلیانی، احسان اله خان، خالو قربان، عمواوغلی و… در کمیته اتحاد اسلام و شورای رهبری جنبش موجب شد میرزا کوچک در نهایت تنها بماند. از مهمترین عوامل شکست جنبش جنگل که از عهد شکنی خائنان ناشی می شد باید به شورایی بودن رهبری نهضت اشاره کرد. وقتی افراد متعددی با نفوذ خود، در تصمیم گیری ها نقش آفرینی می کردند تضادها بیشتر و در نهایت اختلاف ها منجر به تقابل و از هم پاشیدگی نهضت گردید.
میثم عبداللهی محقق تاریخ معاصر ایران، گفت: باید نگاه کرد که نوع تعامل چپ ها، مارکسیم و شوروی با میرزا کوچک به چه نحوی بوده است، یک تعامل بد بوده؛ چرا که میرزا یک شخصیت مسلمان است که مهمترین مانع ورود کمونیسم به ایران بود.
آنچه از عوامل خاموشی نهضت جنگل مهم است که به آن توجه شود، دو مسئله حیاتی ، #خیانت یاران و #نفوذ بیگانگان در جبهه گسترده #نهضت_جنگل است که سرانجام توانست کمر نهضت را خم کند و رهبری آن را در طوفان سرمای حمایت یاران، یکه و تنها و غریبانه وا نهد.
قربان صحرائی چاله‌سرائی
بین سالهای ۱۲۹۵ تا ۱۲۹۹ شمسی مردم دو بلوک شاندرمن و ماسال از بلوک پنج‌گانه تالش نیز در همراهی سردار جنگل؛ چه مالی و چه جانی دریغ نکردند. هرچند سردار مقتدر تالشدولابی از طرق مختلف عرصه را بر این اهالی تنگ کرده بود ولیکن کسی که دفاع از حق و حقیقت را سر لوحه زندگی‌اش قرار دهد از هر روزنه‌ای که بیابد فروگذار نیست.
دکتر محمدقلی مجد
در گیلان هنوز رنج و مصیبت بسیاری در شهر وجود دارد اما اخیرا جنگلی‌ها (یک حزب سیاسی جدید)، که به تازگی کنترل کامل شهر را به دست گرفته‌اند، هزینه‌ها و دیگر موارد را پرداخته و بهترین اقدامات امدادرسانی که من تا کنون دیده‌ام، برای بخش زیادی از پناهندگان انجام رسانده‌اند.
«ما در دوران مبارزه خودمان، هر وقت نام میرزا کوچک جنگلی و شرح حال او را می خواندیم، نیرو می گرفتیم» مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العظمی خامنه ای