رشتی‌ها برای فاتحه‌خواندن به شهرداری می‌روند
رضا کریمی
در سال ۱۳۰۰ شمسی در وسط گورستان، مسجدی بود که بقعه آقا سید ابوجعفر در وسط آن مسجد، قرار داشت و این محل، زیارتگاه مردم آن روزگار به شمار می‌رفت و در حال حاضر هم هستند کسانی که به زیارت آقا سید ابوجعفر می‌روند.
رضا کریمی
اشاره: رضا کریمی خبرنگار روزنامه کیهان در رشت، در روز ۲ اردیبهشت ۱۳۵۵ در همین روزنامه، یادداشتی درباره بقعه استاد ابوجعفر نوشته است. این یادداشت حاوی نکات مهمی درباره تاریخچه آن بقعه است. متن کامل این مقاله را با ویرایشی اجمالی، در اینجا بازنشر می‌کنیم. این خبرنگار، عکسی هم از مقبره خراب شده پشت شهرداری درج کرده است که در همان زمان، علامتی از قبر توسط عبدالله شیرخانی شهردار وقت رشت، روی آن درج شده بود، آن تصویر را هم در اینجا درج می‌کنیم. یادداشت رضا کریمی به این شرح است:
×××
در سال ۱۳۰۰ شمسی، محوطه شهرداری فعلی رشت، گورستانی بیش نبود. این گورستان در گذشته دارای دو دروازه کوچک و بزرگ بود که یک دروازه آن به سمت بازارچه سبزه میدان باز می‌شد و دروازه دیگر آن که نسبت به دروازه اول کمی بزرگتر بود، به طرف «درخانه»[۱] محل فعلی [ساختمان] پست و تلگراف و تلفن رشت باز می‌شد. این گورستان دارای یک برج دیدبانی نیز بود که بر روی آن، یک دیدبان با لباس داروغه‌ای کشیک می‌داد. در محوطه گورستان، داروغه‌ها به قزاقان تعلیمات [نظامی] می‌دادند.
در سال ۱۳۰۰ شمسی در وسط گورستان مسجدی بود که بقعه آقا سید ابوجعفر در وسط آن مسجد، قرار داشت و این محل، زیارتگاه مردم آن روزگار به شمار می‌رفت و در حال حاضر هم هستند کسانی که به زیارت آقا سید ابوجعفر می‌روند. در محل گورستان و مسجد نیز عصر هر روز، دراویش معرکه می‌گرفتند و زنان و مردان برای تماشا به این محل می‌آمدند. نقاره‌خانه‌ای هم در بالای برج وجود داشت و مردمی که نذورات‌شان برآورده می‌شد با پرداخت یک ریال، نقاره را به صدا در می‌آوردند.
این وضع ادامه داشت تا در زمان رئیس الوزرائی سردار سیه (رضاشاه … )، سرتیپ محمدحسین خان آیرم به فرماندهی تیپ مختلط و مستقل شمال منصوب شد. محمدحسین خان آیرم چون در رشت مستقر و دارای سربازخانه‌ای نیز نبود، تصمیم به دایر کردن سربازخانه‌ای گرفت و ساختمان آوادیس را که در پشت ساختمان دوم شهرداری ـ در خیابان سعدی فعلی رشت ـ قرار داشت، سربازخانه نمود؛ و در کوی آفخرا ساختمان کوچکی را برای دایر کردن بلدیه اجاره کرد و سرگرد یاور اسماعیل خان دیهیم را به سمت رئیس بلدیه تعیین کرد و اولین قدم رئیس بلدیه (اسماعیل خان [سهراب‌زاده])، احداث خیابان پهلوی و ساختمان بلدیه رشت بود که بعدها شهرداری نام گرفت.
در نتیجه، گورستان و مسجد بقعه هم تخریب شد و فقط درخت توتی که علامت مشخصه بقعه بود پا بر جای مانده است و بقیه ساختمان بقعه و مسجد و گورستان را تخریب کرده و ساختمان فعلی شهرداری رشت را بر روی آن بنا نهادند و این ساختمان از آن زمان پایه‌گذاری شد و ساختمان فعلی شهرداری رشت، همان ساختمانی است که رئیس بلدیه اسماعیل خان دیهیم دستور ساختن آن را داده بود.
سابقا اکثر اوقات مردمان شهر رشت به زیارت این امامزاده می‌رفتند، در حال حاضر هم هستند افرادی که گاهی اوقات برای فاتحه خواندن، به این مقبره که در داخل حیاط شهرداری، ابوجعفر به همان حالت ویرانی است می‌روند آرامگاه آقا ابوجعفر به همان حالت ویرانی خود باقی ماند و شهرداران بسیاری آمدند و هیچگونه مرمتی درباره این مقبره انجام ندادند. زمانی که [عبدالله] شیرخانی به سمت شهردار رشت انتخاب، و وقتی آگاه شد که امامزاده‌ای در شهرداری رشت وجود دارد، تصمیم به مرمت و شکل دادن به مقبره گرفت که لااقل مشخص کننده مقبره باشد.
در حال حاضر شجره‌نامه‌ای از این امامزاده در دست نیست. و گفته می‌شود، مقبره واقعی، ممکن است که در حیاط شهرداری باشد. ولی اینکه جایگاه اصلی مقبره، [محل] فعلی باشد، اطلاع کافی در دست نیست.
و در زمان تخریب، کاشی‌هایی که بر روی مقبره و دیوارهای آن نصب شده بود، [به] وسیله بانی، از سنگ‌های دیوار مسجد و مقبره آقا سید ابوجعفر کنده شد، و این کاشی‌ها که بر روی آن آیاتی از قرآن کریم نوشته شده، در ساختمان فعلی [بقعه] خواهرامام در زیر ایوان و در مقابل چشم انظار و بیننده نصب شده و تمامی این کاشی‌ها مربوط به بقعه آقا سید ابوجعفر بوده است که به خواهرامام منتقل شده است.[۲]
______________________
پاورقیها:
[۱] . یعنی دارالحکومه.
[۲] . «رشتی‌ها برای فاتحه خواندن به شهرداری می‌روند»، رضا کریمی، روزنامه کیهان، ش۹۸۴۳، پنجشنبه ۲ اردیبهشت ۱۳۵۵، ص۸٫
