صادق احسانبخش

اشاره: مرحوم حجت الاسلام والمسلمین صادق احسانبخش، نماینده ولی فقیه در گیلان و امام جمعه رشت، کتاب «دانشوران و دولتمردان گیل و دیلم» را در آخرین روزهای حیاتش نگاشت و در سال ۱۳۸۰ چند ماه بعد از فوتش منتشر گشت. او در روز ۱۴ خرداد ۱۳۸۰ در رشت درگذشت. این کتاب در شرح حال مشاهیر و علمای گیلان در ۷۲۲ صفحه نگاشته شده و ویراستار آن دکتر عباس شرفی ماسوله، فرزند مرحوم حجت الاسلام والمسلمین محمدطاهر شرفی ماسوله (امام جمعه موقت رشت در زمان آقای احسانبخش، متولد ۱۳۰۴ و متوفی ۱۶ شهریور ۱۳۷۹). مقدمه آقای احسانبخش به تاریخ ماه ذی الحجه ۱۴۲۱ق مطابق اسفند ۱۳۷۹ و زمان نگارش را ۵ سال و عباس شرفی را تدوین کننده اثر دانسته است. مقدمه عباس شرفی ماسوله نیز به تاریخ اسفند ۱۳۷۹ امضا نمود. در کتاب هیچ عکس و سندی از مشاهیر و علما درج نشده جز یک تصویر از آقای احسانبخش در ابتدای کتاب. ابتدای کتاب فهرست مطالب درج شده ولی در انتها فهرست اعلام درج نشده و مهمترین اشکال کتاب آن است که در اغلب شرح حالها منابع را حذف کرده اند! متن زیر را با ویرایشی اجمالی و رفع اغلاط موجود، به خوانندگان رنگ ایمان تقدیم می شود.

***

شیخ یوسف [نجفی] جیلانی

شیخ یوسف بن احمد جیلانی نجفی رشتی عامل و فاضل و محقق و نویسنده توانا و مجاهدی نترس بود. او برای کسب کمالات به نجف اشرف رفت و در محاضر آیات عظام آخوند ملاکاظم خراسانی و سیدکاظم طباطبائی صاحب عروه الوثقى و شیخ الشریعه اصفهانی بهره گرفت و با دانش فراوان به رشت معاودت نمود و امام جماعت «تازه مسجد» رشت واقع در [محله] «کرف آباد» گردید.

صاحب عنوان دارای تالیفات گرانسنگ بود، کتابهائی از قبیل «تذکره المؤمنین»، «کار در اسلام»، «طومار عفت» را تألیف نمود. در تالیف کتاب طومار عفت، دچار مشکلات [گردید] و چون در آن زمان ژنرال [فضل الله] زاهدی معروف، در عصر رضاخان، استاندار گیلان بود و حکومت از برچیدن حجاب، طرفداری می کرد، ایشان و مرحوم [آیت الله] شیخ محمدباقر رسولی از مخالفین رضاشاه، با بی پروائی بعضی از مظالم رضاخان و استاندارش را در گیلان آن روز می گفتند، به دستور سرتیپ زاهدی این دو عالم وارسته یعنی شیخ یوسف جیلانی و مرحوم شیخ باقر رسولی را دستگیر کردند و ریش هر دو را تراشیدند و به ماسوله تبعید کردند و در آنجا زندانی شدند. آن دو، سخت در برابر رژیم سفاک مقاومت نمودند.

و مرحوم شیخ یوسف دارای کتابخانه ای مجهز بود. وی عالمی پرتلاش و نویسنده ای چیره دست و مبارزی نترس و مورد توجه خاص محله کرف آباد و تازه مسجد و در تمام شهر رشت بود. فرزندانش تعداد کتب چاپ شده وی را بیشتر می دانند. وفات وی به سال ۱۳۲۶ در رشت اتفاق افتاد.[۱]

پی نوشت ها:

———————————–

[۱]. آقای احسانبخش تاریخ رحلت آیت الله شیخ یوسف نجفی جیلانی را اشتباه درج کرده. درستش روز ۲۰ بهمن ۱۳۲۷مطابق ۱۰ ربیع الثانی ۱۳۶۸ق است.

منبع: دانشوران و دولتمردان گیل و دیلم، صادق احسانبخش، ویراستار: عباس شرفی ماسوله، نشر: صادقین، رشت، اول، ۱۳۸۰، ص۱۴۲.