نقدی به عملکرد فرهنگی آقای قربانی در رشت

میثم عبدالهی

از جمله کارهایی که در دوران امامت جمعه آقای قربانی ـ به عنوان متولی اصلی امر دین و فرهنگ مردم ـ در رشت رایج بود، برگزاری کنگره ها، همایش ها و نشستهای گوناگونی بود که از سوی گروه های مختلف و با عناوین، علمی، فرهنگی، سیاسی اجتماعی و یا تبلیغی برگزار می‌شد. البته بسیاری از جلسات در موضوعات مربوط به تاریخ معاصر گیلان بود که برخی از کنگره های سالیانه آن توسط سران جریان روشنفکری رشت و با حمایت کامل دولتی ـ و با ریخت و پاش‌های بسیار ـ برگزار می شد که متاسفانه در بیشتر آنها با سکوت آقای قربانی، همراه بود و در برخی موارد از ایشان نیز استفاده کرده اند.

اشکال عمده ای که درباره این جلسات وارد است، عدم سنخیت این جلسات با مبانی و ارزش‌های انقلاب اسلامی است چه اینکه در مواردی به ترویج تفکرات منافی با آرمان‌های انقلاب اسلامی نیز پرداخته می‌شد، در عین اینکه از پول، بودجه و امکانات دولتی برای این کارها استفاده شده است. جریانات فکری مختلف می‌توانند این جلسات را با پول و امکانات خصوصی خودشان، بدون حمایت مالی دانشگاه و وزارت ارشاد و سایر نهادهای دولتی برگزار کنند.

آقای قربانی اگر در اصل تشکیل و اجرای آن برنامه ها نقشی نداشت ولی حداقل می‌توانست به مسئولین مربوطه تذکر دهد ـ بلکه توبیخ کند ـ که جلوی برنامه هایی که با بودجه دولتی برگزار می‌شود، گرفته شود. و پول و اعتبار جمهوری اسلامی برای برنامه های مفید و مثبتی که مطابق با اهداف انقلاب اسلامی است، هزینه گردد.

البته در برنامه هایی که با هماهنگی ایشان برگزار می‌شد، عمدتا با کوته نگری‌هایی خاص، به یک مراسم سطح پایین و یا برنامه ای برای تمجید و تایید خود ایشان تبدیل می‌شد. در ادامه به بررسی نمونه هایی از این موارد خواهیم پرداخت تا خوانندگان، خود به قضاوت بنشینند:

1. در تاریخ ۹ اسفند ۱۳۹۱ همایشی در دانشگاه گیلان با عنوان «همایش ملی گیلان در انقلاب مشروطه» برگزار می‌شود که شهرداری رشت، حوزه هنری گیلان، دانشگاه آزاد لاهیجان و خود دانشگاه گیلان از حامیان مالی این برنامه بودند. بعد از مدتی، ۲جلد کتاب از مجموعه مقالات این همایش منتشر شد که مقالاتی از سران جریان روشنفکری گیلان با روش تاریخنگاری انگلیسی ـ که در دوران رژیم پهلوی ترویج می‌شد ـ در آن وجود داشت و در آن به مدح عوامل برجسته انگلیس مانند میرزا کریم خان رشتی و سردار محیی که در انحراف مشروطه نقش بسزایی داشتند، پرداخته بود و بزرگان گیلان در عصر مشروطه مانند آیت الله خمامی و سایر بزرگان گیلان، مورد هتاکی قرار گرفته بودند. این دو جلد کتاب، با سرمایه گذاری مالی حوزه هنری گیلان، منتشر شد!
2. حوزه هنری گیلان سالیانی است که به ریاست آقای غلامرضا (اسفندیار) قاسمی اداره می‌شود و در طول این سالها مورد حمایت جدی آقای قربانی قرار داشت. بخش زیادی از فعالیت‌های حوزه هنری گیلان، در قالب انتشار کتاب‌هایی درباره تاریخ گیلان، مطابق با اهداف جریان روشنفکری و مغایر با اهداف انقلاب است ولی با حمایت‌های بی‌پایان آقای قربانی از رئیس آن، این سیاست‌های غلط بیش از ۱۰ سال است که اجرا می‌گردد و هیچ وقت مورد نقد آقای قربانی قرار نگرفته است.
3. برگزاری کنگره ها و همایش های بی فایده و پر طمطراق توسط نهادهای دولتی یا حاکمیتی مانند جشنواره طبخ چای و جشنواره تقدیر از پیرمردها و پیرزنهای رشت، جشنواره گل‌های شمعدانی و سایر همایش ‌ها و کنگره هایی که با بودجه کلان دولتی انجام میشد و نهادهایی مانند شهرداری، سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری رشت یا اداره ارشاد گیلان، برگزار کننده و یا حمایت کننده آن بودند و فایده ای جز صرف هزینه گزاف بدون داشتن هدف مشخص نداشت.
4. برگزاری برنامه های عمومی سطح پایین و ترویج رقص و آواز و موسیقی به بهانه نشاط، در سالهای اخیر در بسیاری از ادارات دولتی به وجود آمده است، مانند ماجرای جشن چند سال قبل نیمه شعبان در میدان شهرداری که توسط شورای شهر رشت برگزار شد و موسیقی بسیار تندی در آنجا گذاشتند که مورد مخالفت مردم رشت قرار گرفت. از مهمترین نمونه های این سبک برنامه ها می توان به برنامه رقص در میدان مرکزی شهر یا میدان شهدای ذهاب (میدان شهرداری) در میان جمعیت زیادی از مردم در دی‌ماه ۱۳۹۴، همزمان با شهادت روحانی انقلابی عربستان شیخ نمر باقر النمر به دست رژیم سفاک سعودی، اشاره کرد. این برنامه که یک افتضاح بزرگ برای مردم انقلابی رشت بود و قلب بسیاری از دوستداران انقلاب را به درد آورد، از سوی مجموعه تحت مدیریت محمدعلی ثابت قدم شهردار وقت رشت، اجرا گردید که از سوی مردم انقلابی رشت محکوم گردید. خبر این ماجرا به سرعت در فضای کشور پخش شد و محکومیت مردم را در پی داشت. پای این ماجرا به رسانه های ضد انقلاب خارج نشین هم کشیده شد و با ذوق زدگی رسانه هایی مانند «من ‌و تو» مواجه شد. همچنینمسیح علی نژاد در صفحه توییتر کمپین «آزادی های یواشکی» فیلم این برنامه را بازنشر کرد و از عملکرد شهردار رشت تقدیر کرد. متاسفانه این ماجرا مورد حمایت جدی شهردار، اکثر اعضای شورای شهر رشت، عده ای از مدیران شهرداری، بسیاری از مدیران دولتی و غلامعلی جعفرزاده ـ نماینده مجلس ـ قرار گرفت. بازتاب محکومیتهای مردمی این مراسم تا یک ماه در گیلان ادامه داشت و آقای قربانی هرگز سکوت خود را درباره این برنامه نشکست. این سکوت بی‌موقع آقای قربانی، عملا به معنای رضایت او از این ماجرا و همراهی با مواضعی که ضدانقلاب گرفته بود، تفسیر شد. این عملکرد غلط و غیر قابل توجیه آقای قربانی باعث شد تا مسئولین شهر، خصوصا شهردار رشت، نماینده مجلس رشت، چند عضو شورای شهر مانند مظفر نیکومنش (رئیس وقت کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر رشت)، فاطمه شیرزاد، رضا رسولی و چند مدیر شهرداری و شورای شهر مانند مجید پرکار (مسوول وقت انجمن نمایش سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری رشت) و فاطمه قدیمی (مدیر وقت روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری رشت)، از علی علی‌عسکری و انوش نصر ماسوله که مسئولیت اجرای گروه‌های تئاتر این برنامه را بر عهده داشتند، حمایت کنند و از برگزارکنندگان جشن، تقدیر کردند و از آنها به خاطر محکومیت‌های گسترده مردمی که صورت گرفته بود، دلجویی کردند و آنها را برای اجرای یک برنامه دیگر مشابه برنامه قبلی، در دهه فجر دعوت نمودند! و همچنان سکوت آقای قربانی ادامه داشت.
5. کنگره ای توسط خود آقای قربانی در روز ۷ مهر ۱۳۹۰ برای گرامیداشت مقام علمی آیت الله محمد محمدی گیلانی در زیباکنار برگزار شد. این، تنها کنگره ای بود که آقای قربانی در دوران مسئولیت ۱۷ ساله اش در رشت، برگزار کرد. این مراسم که از دغدغه های آقای قربانی معرفی شد، با کمک آقای جعفر پژوم برگزار شد و زمانی اتفاق افتاد که آیت الله محمدی گیلانی دیگر توان جسمی آن را نداشت که در مراسم خود شرکت کند. البته آقای قربانی، علی رغم ارادتی که به مرحوم آیت الله محمدی گیلانی اظهار می‌داشت، ولی هرگز در مدت طولانی امامت جمعه خویش در لاهیجان و رشت، از آن مجتهد بزرگ که ساکن تهران بود، استفاده ای در گیلان نکرد و او را برای حضور در گیلان دعوت ننمود تا مردم گیلان از حضور او بهره ببرند.
6. همایشی که برای بزرگداشت مرحوم آیت الله محمد محققی لاهیجانی در صبح روز ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۴ در دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان برگزار شد. این مراسم با حضور چند نفر از چهره های ملی و با پیام کتبی آیت الله حاج شیخ لطف‌الله صافی گلپایگانی ـ از مراجع معظم تقلید ـ برگزار شد. مرحوم آقای محققی اولین نماینده آیت الله بروجردی برای اعزام به اروپا بود که حدود ۱۰سال در شهر هامبورگ آلمان سکونت گزید و مسجد امام علی(ع) و مرکز اسلامی هامبورگ را تاسیس کرد و خدمات شایانی در امر تبلیغ تشیع در آن قاره انجام داد. اعزام آقای محققی در سال ۱۳۳۴ شمسی بود و این همایش هم به مناسبت شصتمین سالگرد ورود ایشان به اروپا با پیگیری‌های پسر ایشان و با هماهنگی با آیت الله رضا رمضانی گیلانی ـ نماینده وقت رهبری در مرکز اسلامی هامبورگ ـ برگزار شد. به سفارش آیت الله رمضانی کتابی در تجلیل از مرحوم آقای محققی با عنوان «سفیر شیعه در غرب» به قلم حجت الاسلام و المسلمین دکتر حمیدرضا ترابی در ۲۰۰ صفحه نگارش یافته و منتشر شد و قرار شد در همین مراسم از آن کتاب، رونمایی شود. عنوان فرعی کتاب یاد شده «یادی از روحانی فرزانه استاد محمد محققی لاهیجی پایه گذار مسجد امام علی هامبورگ آلمان، به مناسبت شصتمین سال ورودش به هامبورگ» بود و پشت جلد کتاب، مُهرهای دو مرکز «آکادمی اسلامی آلمان» و «مرکز اسلامی هامبورگ» نقش بسته بود. آقای رمضانی به عنوان سخنران اصلی این برنامه، چند ساعت قبل از مراسم از آلمان به ایران آمد و راهی گیلان شد و هنوز به گیلان نرسیده بود که به ایشان خبر دادند که آقای قربانی حضورش در مراسم مرحوم محققی را، منوط به سخنرانی ننمودن آقای رمضانی در جلسه، کرده است! و آقای رمضانی هم قبول کردند. در ادامه آقای قربانی گفت که اصلا آقای رمضانی نباید به لاهیجان بیاید و در همایش شرکت نکند. برای رونمایی از کتاب هم صفحاتی که مقدمه آقای رمضانی در ابتدای کتاب درج شده بود را کندند و کتاب را بدون نام نویسنده و ناشر، در سالن همایش گذاشتند و بدین ترتیب از کتابی رونمایی کرد![۱] اگر از باب قومیت و یا مسئولیت هم بخواهد به این مسئله نگاه شود، این وظیفه آقای قربانی در طول دوران ۱۷ ساله نمایندگی ولی فقیه در گیلان و حتی در طول دوران ۲۱ ساله امامت جمعه لاهیجان بود که چنین کنگره ای را برای معرفی مرحوم محققی لاهیجانی برگزار کند و خودش چنین کتابی را درباره معرفی آن مرحوم بنویسد و اگر خود به وظیفه اش عمل نکرد، حداقل از دیگران که این کار را انجام دادند تشکر و تقدیر کند.
7. ساخت مستندی درباره زندگی شهید آیت الله ربانی املشی ـ عضو شورای نگهبان و دادستان کل انقلاب ـ و برگزاری همایشی در این باره در رشت از مسائلی بود که در همین دوران اتفاق افتاد. آقای سعید یعقوبی ـ از جوانان انقلابی رشت ـ به همراه عده‌ای از دوستانش، برای ساخت یک مستند از زندگی این شهید، چند سال وقت گذاشتند و با نزدیک‌ترین یاران و دوستان شهید مصاحبه گرفتند. آنها در صدد بودند که برای شهید آیت الله ربانی املشی کنگره ملی در رشت برگزار کنند. آنها توانستند نظر مثبت همراهان و دوستان شهید را جلب کنند ولی برای جلب رضایت آقای قربانی برای برگزاری همین کنگره دچار مشکل شدند و بعد از رایزنی‌های بسیار، موفق شدند رضایت آقای قربانی را به شرط اینکه ایشان، خودش سخنران اصلی برنامه باشد، جلب کنند. جلسه در روز ۳ خرداد ۱۳۹۶ در مجتمع فرهنگی هنری خاتم الانبیا(ص) رشت برگزار شد و آقای قربانی که در سال‌های درس امام، صرفا آشناییِ دوری، با آن شهید داشت، اکثر وقت برنامه با سخنرانی ایشان گرفته شد و سخنران دیگر مراسم که از تهران دعوت شده بود فرصتی برای صحبت نداشتند. آیت الله سیدجعفر شبیری زنجانی (برادرِ مرجع تقلید فعلی) که از اوان جوانی، از نزدیک‌ترین رفقای مشترک آیت الله ربانی املشی و آیت الله خامنه ای بود و خاطرات بسیار نابی از آن شهید داشت، تنها به ذکر چند جمله بسنده کرد و دیگر وقتی برای ایشان باقی نمانده بود و مجلس تمام شد!

_____________________

پاورقی:

[۱]  . گفتگو با آقای داود محمدزاده محافظ آیت الله رمضانی گیلانی.