شوراهای اسلامی شهر و روستا در کلام رهبری
معناى انتخابات شوراهای اسلامی تمشيت امور شهرى و روزمره ى زندگى مردم به دست خود مردم است. مظهر مردمسالارى است.انتخابات مهمی است.
مرتضی عبدالهی
آنچه در پی میآید گزیدهای از فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی است که در طول این سالها درباره اهمیت، هدف، جایگاه، وظایف، آسیبها و نتایج شوراهای اسلامی شهر و روستا ایراد فرمودهاند و مانند دیگر موضوعات پرداخته شده توسط ایشان بسیار جامع و راهگشا خواهد بود؛ هم برای مردم که صاحبان اصلی این انقلاب مقدساند و هم برای آنها که خود را خادم ملت میپندارند و میخواهند گوشهای از مشکلات مردم را بر طرف نمایند.
اهمیت شورا
«انتخابات بعدى، انتخابات شوراهاست كه معناى آن تمشيت امور شهرى و روزمره ى زندگى مردم به دست خود مردم است. مظهر مردمسالارى است؛ انتخابات مهمى است.»
اداره کشور به دست مردم
«انتخابات 24 آذر گذشته، با نصابى برتر از همهى انتخابهاى نوع خود، كشور را در پوشش گستردهى شوراهايى قرار داد كه طبق قانون اساسى مديريت شهر و روستا را بر عهده دارند و نمادى ديگر از ادارهى كشور به دست مردم را در برابر چشم همگان مىگذارند.»
«اسلام در ضمن اينكه احكام الهى و ارادهى الهى را در هدايت و صلاح انسانها داراى كمال تأثير مىداند، ارادهى انسان، حضور انسان و حضور آحاد مردم را هم در همهى كارها پيشبينى كرده است. يك نمونهى آن همين مسألهى شوراست. خداى متعال در علائم مؤمنين مىفرمايد: «و امرهم شورى بينهم» كارهايشان را با مشورت انجام مىدهند. البته مشورت، با شكلهاى مختلفى ممكن است انجام گيرد؛ اين هم يك شكل از اشكال مشورت است. در داخل شهر و در داخل بخش، مىنشينيد و باهم مشورت مىكنيد؛ نقصهاى موجود و مشكلات موجود و آن چيزهايى را كه مربوط به شوراهاست البته ممكن است نقصهايى هم باشد كه به وظايف شوراها مربوط نشود رسيدگى و به آنها عمل مىكنيد؛ مثل اين است كه سرتاسر پيكر ايران اسلامىِ بزرگ، با نبضِ خون تازهى انقلابى و اسلامى مىزند و حركت مىكند. مسئولان و شوراهاى هر شهر و روستا، براى رفع مشكلات مردم، در همان شهر و روستا فكر مىكنند. اين خيلى فرصت خوبى است. پس با نام و ياد خدا، براى خدمت به خلق خدا نيّت كنيد.»
نهاد اجتماعی
«بنياد اين نهاد اجتماعى بر حل عملگرايانهى مشكلات عينى و مشخص مردم در شهر و روستا است و هدف آن راحتتر و اخلاقىتر كردن زندگى شهروندى است.»
شکر الهی
«خدمت به مردم افتخار بزرگى است. وقتى كسى اين فرصت را پيدا مىكند كه به مردم خدمت كند، اوّلًا بايد خدا را بر اين توفيق و بر اين فرصت مغتنم، شكر بگزارد؛ ثانياً وقت خود را، مصروفِ به انجام رساندن اين كار مهم كند. همهى ما در احكام شرعى و در روايات اخلاقى، بارها توصيه شدهايم و مىدانيم كه اگر كسى براى مردم كارى انجام دهد و قدمى بردارد، چقدر خداى متعال به او اجر خواهد داد. اين كارى هم كه امروز شما بر عهده داريد، يك مصداق كامل از چيزى است كه در آن روايات هست. خدا توفيق را به همه نمىدهد؛ اما آن كسى كه توفيق خدمت پيدا كرد، بايد اين توفيق الهى را شكرگزارى كند.»
قدردانی از مردم
«اعضاء اين شوراها بايد قدردان مشاركت مردم باشند كه در اين دوره بيش از گذشته نشان داده شد، و خود را وقف خدمتى كنند كه بر زندگى روزمرهى اهالى شهر و روستا داراى تأثيرى مستقيم و نزديك است.»
«بايد بخاطر اعتمادى كه مردم به شما نشان دادهاند، شكرگزار خداوند و قدردان مردم باشيد.»
اخلاص
«امروز هم كه بحمد اللّه خدا به مسئولان توفيق داد تا شوراها را با اين سطح وسيع به وجود آوردند، شوراها هم در خدمت مردم. امروز شما چنين نعمتى را در اختيار داريد. قصدتان را براى خدا خالص كنيد. عزيزان من! هيچ عبادتى بالاتر از خدمت به مردم نيست؛ چه در شهر، چه در بخش و چه در روستا.»
انتظار کار و خدمت
«حقيقت قضيه اين است كه مردم به نظام و نهادهاى آن علاقهمندند و توقّعى كه از مسئولان دارند، كار و خدمت و انجام دادن وظايفشان است. در اين خصوص، فرقى بين شوراى شهر، مجلس شوراى اسلامى، دولت و بقيهى دستگاهها نيست؛ هركدام وظيفهى خود را انجام دهند، مردم را به خودشان علاقهمند و دلگرم خواهند كرد. اگر كسانى وظيفهى خود را انجام ندهند، كوتاهى كنند، به كارهاى ديگر سرگرم شوند و احياناً افساد كنند- كمااينكه در بعضى از موارد مشاهده شده است كسانى كه مردم آنها را براى كارى انتخاب كردند، بهجاى اينكه به آن كار بپردازند، به كارهايى پرداختند كه مطلقاً به نفع مردم نيست، بلكه به زيان مردم است- طبعاً مردم دلسرد خواهند شد.»
خدمت به مردم
«منابع، امكانات و افراد لايق كشور كفايت لازم را براى اين كار دارند. كشور ما از لحاظ انسانهاى خدوم و كارآمد فقير نيست. ما افراد كارآمد بسيارى داريم. در بين مديرانى كه امروز در رأس كار هستند، آدمهاى كارآمد، لايق و خوبى خدمت مىكنند. در بين افراد ديگرى نيز كه جزو مديران نيستند، انسانهاى لايقى وجود دارند. آنها بايد كار، همّت و تلاش كنند و خدمت به مردم را به عنوان يكى از عواملى كه مىتواند امنيت كلّى كشور را تأمين كند، تلقّى نمايند؛ لذا بايد در خدمترسانى به مردم باهم رقابت كنند.
شهردارىها و شوراى شهر كه بعد از اين انتخابات بر سرِ كار آمدند، بايد جزو كسانى باشند كه خدمت به مردم را سرلوحهى كار خود قرار دهند. از اينجا آغاز كنند. برنامههاى زايد و منحرفكننده و حرفهاى غير مرتبط به كار را كه عدّهاى به آنها مبتلا بودند و هستند، كنار بگذارند و فقط براى مردم كار كنند.»
گزینش حقیقی
«توصيهى من به مردم، چه در اين انتخابات و چه در انتخابهاى ديگر، هميشه اين بوده و هست كه سعى كنند به معناى حقيقى كلمه گزينش كنند. يعنى كسانى را كه مورد اعتمادشان هستند و كسانى را كه مىدانند در صورت انتخاب شدن، وظايف نمايندگيشان را به درستى انجام خواهند داد، بشناسند و با رأى خود، آنها را به مناصبى كه اين انتخابات براى آن مناصب به وجود مىآيد منصوب كنند؛ چه در انتخابات مجلس، چه در انتخابات شوراها و چه در همهى انتخابها. در اين انتخابات، شوراها موظّفند امور شهرها و روستاها را ساماندهى كنند. پس، مردم كسانى را كه توانايى دارند، كسانى را كه امانتدارند و كسانى را كه به معناى حقيقى كلمه، انگيزه براى انجام اين كار دارند، شناسايى كنند و برگزينند.»
تدین، دلسوزی و کارآمدی
«بايد حقيقتاً دقّت كنند تا افراد دلسوز، متديّن و كارآمدى را كه متناسب با اين كارند، انتخاب كنند؛ چون كارآمدى به حسب كارى كه ما يك شخص را براى انجام آن در نظر مىگيريم، متفاوت است. كارآمدىِ اين شورا با كارآمدىِ فلان شغل يا سِمَت ديگر تفاوت مىكند. مردم مىدانند كه شوراهاى شهر و روستا براى چيست. پس كسى را كه احساس مىكنند، فكر مىكنند، تشخيص مىدهند و احراز مىكنند، مناسب با اين كار انتخاب كنند. البته ديانت او، تقواى او و دلسوزى او را حتماً تشخيص دهند. مردم نبايد افرادى را كه دلسوز، علاقهمند و متديّن نيستند، به مراكز تصميمگيريشان بفرستند؛ زيرا برايشان وزر و وبال درست خواهند كرد. اين توصيهى من به مردم است.»
ایمان و امانتداری
«اعضايى را انتخاب كنيد كه در درجهى اوّل باايمان، كاردان، لايق، باعرضه و امانتدار باشند. اين مسئوليت امانتى است كه به دست آنها سپرده مىشود؛ امانتِ رأى شماست. قوام نظام جمهورى اسلامى به اعتمادهاى مردم نسبت به كسانى است كه براى تصدّى مراكز قدرت انتخاب مىكنند. بايد به خواستههاى مردم عمل و به اعتماد آنها پاسخ داده شود. آن طرف قضيه بايد امانت شما را رعايت كند و به اعتماد شما پاسخ دهد؛ اين طرف قضيه هم- كه شما هستيد- بايد چشم خود را باز كنيد و متوجّه باشيد كه به چه كسى رأى مىدهيد و چه كسى را انتخاب مىكنيد. بعضى از جناحها و گروهها و باندها طورى عمل كردند كه مردم ديگر به معرفى آنها اعتماد نمىكنند. اينكه مردم به معرفى افراد و جناحها و گروهها اعتماد نكنند، ضايعه است.
در اين انتخابات سعى كنيد در درجهى اوّل انسانهاى مؤمن و باايمان را انتخاب كنيد. تبليغات دشمنان و پيروان آنها در راستاى كمرنگ كردن ايمان در جامعه است. مىگويند ايمان چيست؟! پاسخ اين است كه اگر ايمان نباشد، لياقت و كارآيى هم به كار نخواهد آمد. فردى كه لايقتر است اگر ايمان نداشت، بيشتر دزدى مىكند و لطمه مىزند. اگر ايمان داشت، لياقت و عرضه و كاردانىاش براى مردم مفيد خواهد بود. بنابراين مردمان باايمان، بالياقت، كاردان و امين را انتخاب كنيد و مراقب عملكرد آنها باشيد.»
شرایط اعضای شورا
«كسانى بايد در شوراى شهر مشغول خدمت شوند كه افرادى كارى، فعال، صادق و به فكر خدمت به مردم باشند؛ به فكر خودشان، به فكر دنياى خودشان و به فكر جمع و جور كردن امور دنيوى براى خودشان نباشند و بخواهند براى مردم كار و تلاش كنند. اگر انجمنهاى شهر و روستا، شوراهاى شهر و روستا- كه مورد انتخاب مردم هستند- انسانهاى صالحى باشند، بسيارى از مشكلات شهرى و زندگى مردم حل خواهد شد.»
بازیهای سیاسی
«مسألهى ديگر دستهبندىهاى سياسى، مبارزات و پنجهافكنىهاى جناحى و خطّى است. اين مسئله بسيار مضرّ است و دشمن آن را تقويت مىكند. اختلاف سليقه در كشور وجود دارد؛ اما تبديل آن به تضادّ بنيانى از كارهايى است كه دشمن به آن مىپردازد و در شكلدهى آن مؤثّر است. بايد مواظب باشيم. مسئولين و جناحهاى سياسى مواظب باشند اختلاف سليقه را به تضادهاى بنيانى تبديل نكنند. چرا شعارهاى دشمن را تكرار مىكنيد؟! دشمن با هر دو جناح عداوت دارد.»
خدمترسانی خالصانه و بیمنت
«اكنون شما در معرض امتحان الهى و در مركز توقّعات و انتظارهاى بحقّ، مردمى قرار گرفتهايد، كه صاحبان حقيقى كشور و چشم به راه خدمات اين نهاد قانونى و مردمىاند. در فرهنگ اسلام، بهترين انسانها كسانىاند كه براى مردم سودمندتر باشند. مردمسالارى دينى برخلاف دموكراسيهاى رياكار و عوامفريب، نظام خدمترسانى خالصانه و بىمنّت است، خدمت از سرِ اداى وظيفه و همراه با پاكدستى و پاكدامنى.»
مسابقه خدمترسانی
«از اولين روز آغاز به كار و بدون هدر دادن حتى يك روز، شانه به زير بار سنگينى كه بر عهدهى شما نهاده شده بدهيد و مسابقه در خدمترسانى را آغاز كنيد.»
سياستها و برنامههاى كارى
«تسهيل زندگى مردم در كارهايى كه به شهردارىها مربوط است، برطرف كردن معضلات شهر و روستا، سالمسازى محيطزيست، حفظ اصالت اسلامى و ملّى در ساختوسازها، استقرار بخشيدن به جوّ اسلامى و فرهنگىِ سالم، پرداختن به نيازهاى فورىتر در عين اهتمام به كارهاى زيربنايى، اولويت دادن به مناطق مستضغفنشين، تأثيرناپذيرى از نفوذ ثروتمندان و جاذبهى ثروت، رعايت دقيق قوانين و عدم تخطّى از آن با حيلههاى شبه قانونى، رعايت ويژهى محرومان، آلوده نشدن به اسراف و هدر ندادن بيتالمال با تجمّلات زائد و سفرها و مراسم غير لازم، و در يككلمه رعايت تقوا و تدبير و پشتكار، و بهرهگيرى از دانش و تجربه، مواد عمدهى توصيهى نخست اينجانب است.»
مديريت شهر و روستا
«در بارهى انتخاب مديريتهاى شهر و روستا توصيه مىكنم امانت و ديانت و كفايت اشخاص را ملاك گزينش قرار دهيد. رفاقتهاى شخصى و حزبى و ملاحظات سياسى بههيچرو، نبايد مجوّز گزينش مديران فاقد ملاكهاى اصلى شمرده شود. به شهردار برگزيدهى خود كمك و فرصت دهيد و از او مسئوليت و پاسخ بخواهيد و در برابر كوتاهيها يا كجرفتاريها بىتفاوت نمانيد و به وظيفهى قانونى خود عمل كنيد. و اين همه را از جنجال و غوغاگرى كه امروز متأسفانه بعضى بجدّ، طالب آنند، دور نگهداريد.»
«1 براى كسب توفيق در وظايف شوراهاى اسلامى، شرط اول آن است كه اعضاى شوراهاى اسلامى هر شهر يا روستا در عمل با يكديگر تفاهم و همدلى داشته باشند. بدون اين شرط مهم، يقيناً اين نهاد تازهتأسيس نخواهد توانست براى مردم منشأ خير و صلاح گردد.
مناقشات سياسى و جناحى و ورود در هر اقدامى كه اعضاى شوراى اسلامى را از اتحاد عملى خود دور كند، براى اين شوراها مضر و ناروا است.
2 از آنجا كه شوراها از مظاهر مشاركت مردمى و براى تسهيل امور مردم است، اعضاى محترم ارتباط دائمى خود با مردم و حضور در ميان آنان و اطلاع از مشكلات آنان را وظيفهى مستمر خود بدانند و دسترسى مردم را به خود، آسان سازند.
3 حدود و وظايف شوراهاى اسلامى كه در قانون معين شده بايد در قول و عمل بطور كامل رعايت شود. اعضاى شوراها وظايف خود را به درستى بشناسند و بر تحقق آن همت بگمارند و چيزى را كه در قانون پيشبينى نشده و يا به خاطر واقعيتهاى كشور و دولت، قادر به انجام دادن آن نيستند، وعده ندهند و مردم را از كمك و اقدام شوراهاى اسلامى مأيوس نسازند.
4 در انتخاب شهرداران و دهياران، مهمترين خصوصيتى كه بايد رعايت شود، كاردانى و صلاحيتهاى دينى و انقلابى است.
شوراهاى اسلامى در اين انتخاب مهم لازم است به امانتدارى و تدين و توانايى اجرايى اين برگزيدگان كمال اهتمام را بورزند.
5 اگرچه پس از انقلاب اسلامى به همت جوانان جهاد سازندگى خدمات عظيم و بىسابقهيى مستقيماً يا به وسيلهى شوراهاى اسلامى روستاها، به روستاهاى كشور شده است با اين حال روستاها و روستانشينان عزيز كه بار سنگين تأمين آذوقهى كشور را بر دوش دارند به تنگناهاى زيادى دچارند. لازم است توجه به روستاها و شوراهاى اسلامى روستا در صدر برنامهى مسئولان كشورى قرار گيرد.
6 شوراهاى شهرى در فعاليتهاى خود به مختصات «شهر اسلامى» توجه كرده و خدمات شهرى را در جهت تأمين اين مقصود به كار گيرند و بخصوص به معمارى و شهرسازى متناسب با حيات طيبهى اسلامى بطور كامل توجه كنند. در شهر اسلامى، عدالت در تقسيم خدمات شهرى، تأمين آرامش روحى و امنيت معنوى، ظهور و اعتلاى مظاهر اسلامى و انقلابى، عمران و آبادى و زيبايى، حفظ طبيعت و صفاى طبيعى، همه باهم بايد مورد توجه قرار گيرد.
7 مسئولان محترم دولتى، شوراها را مشاور امين خود بدانند و تا سرحدّ امكان به آنها در عمل به وظايف خود كمك كنند.
8 مردم عزيز سراسر كشور نيز كه همواره از منتخبان خود حمايت كردهاند، همكارى و كمك خود را به شوراهاى اسلامى نيز مبذول دارند. بدون اين كمك و همكارى يقيناً شوراها قادر بر عمل به وظايف خود نخواهند بود.»
عمل و صداقت
«برادران و خواهران گرامى، بدانند كه وعده و ادّعا براى قانع كردن مردم كافى و كارآمد نيست. مردم وفادار ما، تشنهى عمل و صداقتاند و هرجا از آن نشانى ببينند همدلى و همكارى و وفادارى خود را نثار مىكنند. دوران چهارساله، دوران آزمايش شما در چشم مردم نيز هست.»
حل بسیاری از مشکلات مردم
«وظايفى كه براى شوراها در قانون ذكر شده، همان وظايفى است كه اگر شوراهاى ما إن شاء اللّه بتوانند اين وظايف را به طور كامل به انجام برسانند، بسيارى از مشكلات جارى مردم برطرف خواهد شد و اين موارد را قانونگذاران با دقّت در قانون اساسى و در قانون عرفى معيّن كردهاند. اين كار، كار بزرگى است و از افتخارات نظام اسلامى است. اسلام اينگونه است..»
تمام وقت در خدمت مردم
«من بارها عرض كردهام، كسانى كه مسئوليتهايى بر دوش دارند مسئوليتهاى اجرايى و شبيه اجرايى اگر همهى وقت خودشان را صرف اين مسئوليت كنند، شايد إن شاء اللّه بتوانند آن وظيفه را به نحو احسن انجام دهند؛ اما چنانچه مقدارى از آن وقتى را كه براى اين كار است به كارهاى ديگر مصروف كردند، كارها زمين خواهد ماند. من توصيه مىكنم همچنان كه در آن پيام هم به شما عزيزان عرض كردم وقت را مصروفِ خدمت كنيد، مصروفِ كار كنيد، قصد را خدايى كنيد و آنچه را كه وظيفهى شماست و با انتخاب مردم اين وظيفه بر دوش شما آمد إن شاء اللّه با اخلاص و به بهترين وجهى انجام دهيد. خدا هم به شما كمك خواهد كرد و إن شاء اللّه خواهيد توانست آنچه را كه مايهى روسفيدى و سرافرازى شما پيش خدا و پيش بندگان خداست، به انجام برسانيد.»دخالتهای جناحی و حزبی
«يك شرط اساسى آن است كه انگيزههاى جناحى و حزبى، اين شوراها را عرصهى تاختوتاز خود نكند و آن را از كار اصلى خود بازندارد. توفيق نسبى شوراهاى دور دوم در مقايسه با دورهى پيش از آن در بسيارى از كلانشهرها، آزمون عينى اين حقيقت است.
اين شرط، بهويژه در گزينش شهرداران و دهياران، اهميت مىيابد. ملاك اين گزينش، بايد امانت و ديندارى، كفايت و كارآمدى، نجابت و حسن سلوك با مردم باشد.
دخالت جناحبندىها و انگيزههاى حزبى و گروهى و شخصى و طايفگى در اين وظيفهى مهم، زهر مهلكى است كه شوراها را از كار مىاندازد و آن را كمسود و گاه، زيانبخش مىسازد.»
پاسخگویی به اعتماد مردم
«كسانى كه در شوراهاى اسلامى انتخاب شدهاند، بايد به اعتماد مردم پاسخ دهند و واقعاً از سياسىكارى و كارهايى كه اسلاف آنها بعضاً انجام دادند و مردم را از بعضى امور دلزده كردند، دورى گزينند؛ به كار بپردازند و حقيقتاً به مردم نشان دهند كه مىخواهند براى آنها كار كنند.»
انگیزه خدمت
«از انتخاب شوندگان محترم انتظار مىرود كه با تكيه و اميد به فضل الهى بار مسئوليت را بر دوش كشيده همهى توان خود را به اداى وظايفى كه در قانون براى اين شوراها معين است، مصروف كنند و خدمت به مردم را كه از بزرگترين عبادات است سرلوحهى همهى انگيزههاى خود قرار دهند.
بر دولت و مسئولان محترم هم لازم است كه از اين امكان گرانبها براى جلب مشاركت مردم در امورى كه به شوراها محول شده است، بسود كشور و ملت حداكثر استفاده را بكنند.»
معیار خدمات
«در فهرست خدماتى كه شوراها به آن مىپردازند بايد حفظ هويت و اصالت شهرها و روستاها، و پايبندى به معمارى اسلامى و ايرانى، و رعايت زيبايى و استحكام بناها، و ترويج فرهنگ نظم و قانون، و گسترش نمادهاى دين و اخلاق، و آسانسازى خدمترسانى و عدالت و فراگيرى در خدمات شهرى و توسعه فضاى سبز و اهتمام به سلامت محيطزيست، و توجه به نيازهاى جانبازان و مصدومان جسمى، و نگاه عدالتگستر به محلهها و اشخاص محروم، و توجه ويژه به بانوان و نيز به جوانان، برجسته شود و همواره در مد نظر قرار گيرد.»
خدمت به مردم، عبادتی بزرگ
«خداى متعال را همواره حاضر و ناظر كار خود بدانيد و خدمتى را كه مردم بر دوش شما نهادهاند، به عبادتى بزرگ و موجب تقرب به خداوند مبدل نماييد.»
شورا، محل کار
«شوراها را محل تسويهحساب حزبى و جناحى و باندى قرار ندهيد؛ بگذاريد شوراها براى مردم كار كنند. شوراها در برخى از شهرها كارهاى مفيدى انجام دادند و افراد خوبى در آن شهرها انتخاب شدند. در يك منطقه پدر سه شهيد منتخب شد كه مرد مؤمن و كارآمد و لايقى است. اين عدّه در شوراها و براى مردم كار مىكردند. اما در بعضى جاها هم خوب عمل نكردند. عدّهاى از اعضا مرتكب اعمالى شدند كه براى آن شهر مشكلاتى را به وجود آورد. من اسم اين شهرها را نمىآورم. اعضاى شوراى اين شهرها امتحان خود را بهخوبى پس ندادند.»
همکاری شورای شهر و شهرداری
«توصيهى ديگر من اين است: همكارىاى را كه بحمد اللّه الآن بين اعضاى شوراى شهر و همچنين بين شوراى شهر و شهردار وجود دارد، با همهى نيرو حفظ كنيد. شهردار توجّه داشته باشد كه شوراى شهر ريشهى اوست؛ شوراى شهر هم مديرى را كه انتخاب كرده، با همهى وجود تقويت كند. باهم باشيد. شوراى شهر، شهردار را تقويت كند؛ چون سربازى است كه او را به وسط ميدان فرستاده است؛ بنابراين بايد پشت جبههى او را بهطور كامل داشته باشد. آن سرباز هم خود را از ريشه و اصل و پايهى خود منقطع نداند؛ متّصل به آنجا و منبعث از آنجا بداند. اين، مجموعهى واحد مديريّت شهرى است. البته در سازمان ادارى جمهورى اسلامى براى شوراى شهر قيمى معين نشده است؛ چون منتخب مردم است و شهردار را هم انتخاب مىكند و كارها را با همين روشهاى درست و شيوههاى سالم، پيشبينى و برنامهريزى مىكند و سپس انجام مىدهد.»
«اين بسيار ضرورى و لازم است؛ من هم روى اين موضوع تكيه مىكنم. از علم و فكر و برنامه و اشخاص عالِم استفاده كنيد. هرچه مىتوانيد، عقول صاحبان عقل را بر عقل خودتان بيفزاييد و ذخيرهى عقلانى خود را تقويت كنيد تا بتوانيد كارها را انجام دهيد.»
نظارت بر شهردار
«در نظارت و حسابرسى از كار شهردار و دهيار نيز، شورا بايد عينا همين امر مهم را در برابر چشم داشته باشد و جز تكليف بزرگ الهى خود، چيزى را در نظر نگيرد.»
مشکلات شهر
«تهران مسائل و مشكلات زيادى دارد كه در بلندمدّت حل خواهد شد؛ منتها شما بايد اين مشكلات را بشناسيد. حاشيهنشينىهاى تهران، توسعهى بىحدّ و حصر تهران، مسائل داخل تهران، معمارى نامتجانس و ناهماهنگ تهران و اختلاف فاحش بين محلّات تهران مسائل بسيار مهمّى است. اينها را بايد بشناسيد. مشكلاتى كه ممكن است از آنها نقطهى ضعف پديد آيد، شناسايى كنيد. خطرها را پيشبينى و براى مقابله با آنها برنامهريزى كنيد. خود را آماده و مجهّز نگه داريد.»
مسائل فرهنگی شهر
«بخش ديگر مربوط به مسائل فرهنگى و اجتماعى تهران است. كار شهردارى فقط ساختوساز نيست. خوشبختانه در زمينهى مسائل فرهنگى هم شما در گزارش خود مواردى را ذكر كرديد. مسائل فرهنگى و اجتماعى شهر، بسيار مهمّ است. سعى كنيد روح ديانت و اخلاق اسلامى را در فضاى شهر تهران سارى و جارى كنيد؛ اين كارى است ممكن و گرهگشاى بسيارى از مشكلات است. خيلى از مشكلات ما ناشى از دور شدن از فضايل اخلاقى است. هرچه از فضايل اخلاقى فاصله بگيريم، مشكلات و گرههاى زندگى پيچيدهتر و بيشتر خواهد شد. بايد خود را به اخلاق اسلامى و ملكات فاضلهى اسلامى نزديك كنيم و اين در محيطهاى فرهنگى شهردارى كاملًا امكانپذير است؛ در كيفيّت ادارهى بوستانهاى شهرى كه ظاهر فرهنگى هم ندارد- محيطى است براى اينكه مردم بيايند از آنها استفاده كنند- امكانپذير است؛ در فرهنگسراها و در نوع كارهايى كه شهردارى در تهران مىكند- نصب تابلوها، تبليغات، رفت و آمدها، ترافيك و همهى چيزهاى ديگر از اين قبيل- امكانپذير است. شما مىتوانيد با همهى اين وسايل، اخلاق فاضله را در مردم گسترش دهيد. نيّت را اين قرار دهيد، برنامهريزى را بر اساس اين بگذاريد؛ خداى متعال هم كمك و الهام خواهد كرد تا بتوانيد راههاى صحيح را در اين مورد پيدا كنيد و پيش برويد.»
تقوا و مبارزه با فساد
«در داخل تشكيلات شهردارى با فساد مماشات نكنيد؛ چه فسادى كه مربوط به بيرون شهردارى است و مىخواهد از ابزار شهردارى استفاده كند، چه فسادى كه خداى نكرده در درون هستهاى از هستههاى شهردارى رخنه كرده باشد و در آنجا بخواهد گسترش پيدا كند و فضا و محيط امنى براى خود درست كند. هرگونه مماشات با فساد و ميدان دادن به آن، زير پاى خود شما را خالى و امكان ادامهى كار را براى شما دشوار خواهد كرد. نگذاريد در هيچ جاى شهردارى فساد رخنه كند. البته كارِ دشوارى است. شهردارى جايى است كه انسان در آن با پول، با مردم، با مراجعان و با كسانى كه حاضرند براى بعضى از مقاصد خود ولخرجى كنند، مواجه مىشود. اينطور جاها خيلى بايد مراقب بود. اينجاست كه تقواى الهى به درد مىخورد. تقوا زرهاى است كه اگر انسان آن را پوشيد، تيرهاى زهرآگين فساد و گناه در او كارگر نخواهد شد و او را از پا نخواهد انداخت. تقوا حصنِ منيع انسان است. اينكه اين همه ما را به تقوا توصيه كردهاند، بهخاطر همين است. بسيارى از خطاها و انحرافاتى كه مشاهده مىكنيد، ريشهى فكرى ندارد؛ نه اينكه خيال كنيد يك ايدئولوژى است كه كسى را به اين نحوه عمل كردن وادار مىكند؛ نه، ريشهى بسيارى از اينها در نفسانيّات خودِ انسان است. يك جا پاى انسان مىلغزد و جلوگيرى نمىكند؛ اين لغزش ادامه پيدا مىكند و انسان درصدد توجيه برمىآيد و براى خودش ايدئولوژى مىسازد. انسان گاهى مبناى فكرى درست مىكند تا خطاى خود را اصلاح كند. جلوِ خطاها و لغزشهاى خود را از همه جا بگيريم و بهتر از همه جا، اوّلِ كار است و بهتر از اوّلِ كار، پيشگيرى است. اين، روح تقوا را در ما تقويت خواهد كرد.»
ملاقات مردمی
«اميدواريم با خدمات خود و با كار و تلاش صادقانه و مخلصانهاى كه انجام مىدهيد، بتوانيد إن شاء اللّه روز به روز بيشتر مردم را خرسند كنيد. اينكه در را روى مردم باز مىكنيد تا بيايند با شما ملاقات كنند، كار بسيار مثبت، خوب و باارزشى است؛ اين را حفظ كنيد. البته اين كار زحمت و دردسر دارد؛ ليكن اين مئونه را بر خودتان هموار كنيد و زحماتش را به جان بخريد تا إن شاء اللّه از آثار نيك آن برخوردار شويد.»
روح خدمتگزاری و اخلاص
«شما هنوز خيلى كار در پيش داريد. آنچه انجام شده، ارزشمند است؛ اما نسبت به آنچه بايد انجام شود، كم است. همين مقدارى كه انجام دادهايد هم حقيقتاً براى مردم و مسئولانِ منصف جاى شكرگزارى است. كارهاى خوب و اقدامات مفيدى صورت گرفته است. انسان رايحهى طيّبهى احساس خدمت را استشمام مىكند؛ مىبيند كه در مديريّت خدمت به مردم، احساس اخلاص براى خدا وجود دارد. اين چيز خيلى باارزشى است؛ بخصوص در شهردارى كه با مردم سروكار دارد. سازمانهايى كه سروكارشان با مردم بيشتر است، بايد روح خدمتگزارى و اخلاص را بيشتر از جاهاى ديگر داشته باشند.»
ثبات قدم
«اوّلين نكتهاى كه مىخواهم به همهى شما توصيه كنم، اين است كه در اين راه ثابتقدم باشيد و آن را ادامه دهيد. شروع، چيز مباركى است؛ اما كافى نيست. «انّ الّذين قالوا ربّنا الله ثمّ استقاموا تتنزّل عليهم الملائكة (189)». وقتى استقامت ورزيديد، در راهى پاى فشرديد و آن را استمرار داديد، ارزش آن مضاعف مىشود. به شروعِ خوب اكتفا نكنيد؛ بنا را بگذاريد بر ادامهى راه، همراه با دقّت و ملاحظه و مراعات همهى شرايطى كه براى ادامهى اين راه لازم است. بنابراين راه خدمترسانى و اهتمام به آن را ادامه دهيد.»
توکل به خدا و نترسیدن از چیزی
«توصيهى بعدى اين است كه از هيچچيز نترسيد و به خدا توكّل كنيد. بدانيد كه اگر براى خدا كار كرديد، خدا به شما كمك خواهد كرد: «من كان للّه كان الله له (190)»؛ هركس براى خدا باشد، خدا براى اوست. قوانين و نواميس طبيعت در خدمت او حركت مىكند و مثمر ثمر مىشود. هركس راه نيك را براى خدا انتخاب كند، خداى متعال ادامهى اين راه را تا وقتىكه او همّت و اراده دارد، براى او هموار خواهد كرد؛ يعنى هر قدمى برداريد، قدم بعدى براى شما مفتوح خواهد شد و همينطور كه پيش برويد، خداى متعال گشايشهاى پىدرپى را براى شما به وجود خواهد آورد. به خدا توكّل كنيد، از هيچچيز نترسيد و ملاحظهى تهديدها و اخمها را نكنيد. البته اين به معناى آن نيست كه از دشمنيها غفلت كنيد؛ نه، غفلت هم نكنيد. واقعاً اژدهاى هفت سرِ فساد مالى چيزى نيست كه به اين آسانىها بشود آن را ريشهكن كرد. آنچه من دريافتهام، اين است:
گفت اژدرهاست او كى خفته است
از پى بىآلتى افسرده است
تصوّر نكنيد كسانى كه از مصادرهى زمينهاى ملى و از قانونشكنى به سرمايههاى بىحساب دست يافتهاند و جريانهاى مالى را با ويژهخواريهاى خود به سمت جيبهايشان سرازير كردهاند، الآن كه شما سرِ كار آمدهايد، آرام بنشينند و دست از پا خطا نكنند؛ نخير، اينها توطئه خواهند كرد؛ از نقاط ضعف استفاده خواهند كرد؛ نقاط ضعفى خواهند آفريد تا از آنها استفاده كنند. بايد مراقب اينها باشيد.
پس، هم به خدا توكّل كنيد و هم مراقب كسانى باشيد كه از صحّت عمل شما ضربه مىبينند. هر مسئولى اگر صحّت عمل داشته باشد، يك عدّه سودخوارِ مفسدِ فاسد قطعاً ضربه خواهند ديد. آنها هم ضعيف نيستند و به حسب عادّى امكاناتى در اختيار دارند؛ مراقب ضربات آنها باشيد. البته همانطور كه گفتم، ميدان، ميدان مبارزه است. در ميدان مبارزه، انسان در انتظار اين است كه دشمن به او ضربه بزند و حمله كند؛ اما به خدا توكّل مىكند و همهى قدرت و علم و هوشمندى و عقل خود را به كار مىگيرد و پيش مىرود. «فإذا دخلتموه فإنّكم غالبون (191)»؛ حضرت موسى به بنى اسرائيل گفت شما برويد وارد شويد؛ همينقدر كه وارد شديد و پشت به ميدان نكرديد، غلبه با شماست. پس مهم اين است كه پشت به ميدان نكنيد و ميدان را حفظ و كار را دنبال كنيد؛ خداى متعال هم به شما كمك خواهد كرد.»
خوشحالی مردم
«يكى از بزرگترين چيزهايى كه كام مردم را شيرين مىكند، اين است كه ببينند، حس كنند و بيابند كه مسئولانِ امور آنها در پى خدمت صادقانه و پيگيرانه و عالمانه به آنها هستند. خودِ همين، مردم را خوشحال مىكند. گاهى گفته مىشود بايد مردم را شاد و افسردگان را از افسردگى خارج كرد؛ اين حرف درستى است. اگر كسانى به معناى حقيقى كلمه دنبال اين موضوع هستند، راهش همين است؛ به مردم نشان دهند كه در پى كار صادقانه و پيگيرانه و عالمانهاند. اين بيش از همه چيز فضا را شادمانه خواهد كرد.»
بهبود وضعیت شهرها و روستاها
«اعتقاد من اين است كه اگر اين انتخابات به درستى انجام گيرد، وضع شهرها و روستاهاى ما از آنچه كه امروز هست، بهتر خواهد شد. در دورهى قبل، در بعضى از شهرها مردم منتخبين خوبى داشتند؛ در بعضى شهرها هم متأسّفانه نتوانستند منتخبين شايستهاى را پيدا كنند. براى همين هم، كارها به سامان نرسيد و در برخى از شهرها، شوراهاى منتخب، كارى را كه مردم انتظار داشتند، انجام ندادند.»
پاداش نقد
«از بزرگترين اجرهايى كه خداى متعال نقداً به انسان مىدهد، رضايت مردم است- البته اجرهاى بزرگترِ بعدى به جاى خود محفوظ- همين كه مردم خوشحال و شادمان مىشوند و از شما تشكّر مىكنند.»
ثواب مردم
«مردم بدانند هركسى را انتخاب مىكنند، مسئوليتهايى در مقابل اين انتخاب بر دوش آنهاست؛ همچنان كه اگر انتخابشان انتخاب خوبى باشد و إن شاء اللّه بهوسيلهى آن شخصِ منتخب، كارهاى خوبى براى مردم و كشور انجام گيرد، ثوابها و اجرهايى هم به آنها منتقل مىشود.»
اعتماد عمومی
«توفيق شوراها در دستيابى به اين هدف، سرمايهى ارزشمند «اعتماد عمومى» را افزايش مىبخشد و زمينهساز حضور پرنشاط مردم در همهى عرصههاى پيشرفت و توسعهى كشور مىشود.»
حکم عادلانه الهی
«كار امروز شما، داورى فرداى مردم و حكم عادلانهى ذات اقدس الهى در يوم الحساب را تعيين خواهد كرد.»
رضایت الهی
«اميد است خداوند متعال از تلاش شما خشنود گردد و دعاى حضرت بقية اللّه ارواحنا فداه شامل حال شما باشد.»
