وزیر فومنی در کابینه شهید رجایی که بود؟
امید فضل الله پور
ابراهیم احدی اهل فومن بود که در کابینه شهید رجایی، وزیر دادگستری شد ولی مدت وزارتش کوتاه بود و فقط مدت ۳ ماه طول کشید. او خواهرزاده مرحوم حجت الاسلام و المسلمین جعفر شجونی بود ولی از حیث مشی سیاسی چندان با دایی اش همراه نبود و خودش گرایشات ملی مذهبی دارد.
امید فضل الله پور
اشاره: ابراهیم احدی اهل فومن بود که در کابینه شهید رجایی، وزیر دادگستری شد ولی مدت وزارتش کوتاه بود و فقط مدت ۳ ماه طول کشید. او خواهرزاده مرحوم حجت الاسلام و المسلمین جعفر شجونی بود ولی از حیث مشی سیاسی چندان با دایی اش همراه نبود و خودش گرایشات ملی مذهبی دارد. احدی اکنون زنده است و در سن قریب به ۸۰ سالگی مشغول به کار وکالت و تدریس در دانشگاه های پایتخت است. از آنجا که شخصیتی به دور از رسانه ها دارد، برای مردم گیلان ناشناخته مانده است و امروزه کمتر کسی او را به یاد دارد. رنگ ایمان شرح حال او و عملکردش را برای اطلاع مردم گیلان منتشر می کند.
×××
ابراهیم احدی در روز ۲۵ آبان ۱۳۱۹، در فومن، متولد شد. پدرش، محمدتقی، حرفه بازاری داشت. دوره ابتدایی را، از ۱۳۲۶ تا ۱۳۳۲ش، در دبستان ترقی فومن گذراند. سپس، خانواده اش به رشت مهاجرت کردند، وی در آنجا مدت چهار سال هم با پدر در بازار کار کرد و هم به تحصیل مقدمات علوم حوزوی مشغول گردید. پس از وقفه ای چهارساله، آغاز به تحصیل دوره متوسطه، در دبیرستان ابن سینای رشت، کرد. در ۱۳۴۴ ش، وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد؛ و در ۱۳۴۸ ش، مدرک حقوق قضایی گرفت؛ و در پی آن به خدمت سربازی رفت و دو سال در نیروی زمینی ارتش خدمت کرد. («بیوگرافی وزیر دادگستری»، ۲)
پس از پایان خدمت وظیفه، مدتی به کارآموزی وکالت مشغول شد. در همان ایام، از جریان پرونده ای دریافت که لازم است مدتی به کار قضا بپردازد و سپس تصدی وکالت کند. از این رو، در ۱۳۵۱ش، در آزمون ورودی داوطلبان قضایی شرکت کرد و با رتبه دوم پذیرفته شد. پس از گذراندن شش ماه دوره کارآموزی علمی و قضایی و احراز رتبه اول و دوره دهم قضایی، به سمت دادرس علی البدل دادگاههای بخش تهران به کار پرداخت. وی در اسفند ۱۳۵۴، به ریاست شعبه ۲۷ دادگاه بخش تهران منصوب گردید. (فرهنگ ناموران …، زندگی نامه خود نگاشته)
از ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۶ش، دوره فوق لیسانس حقوق خصوصی را در دانشکده حقوق دانشگاه تهران گذراند. عنوان پایان نامه وی «مسئولیت مدنی محجورین در حقوق ایران و مطالعه تطبیقی آن در حقوق اسلام و فرانسه» است. احدی یکی از امضاکنندگان نامه سرگشاده قضاوت و حقوقدانان به رئیس وقت دیوان عالی کشور در ۱۳۵۶ش بوده است، که در آن از نقض حاکمیت قوه قضاییه و دخالت قوه مجریه در کار آن انتقاد کرده بودند. («بیوگرافی وزیر دادگستری»، ۲)
در خلال سالهای ۵۷-۱۳۵۶ش، وی با مؤسسه حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، به عنوان پژوهشگر، همکاری می کرد. در مرداد ۱۳۵۶، به سمت دادرس علی البدل دادگاه شهرستان تهران تعیین شد. در این سال با اخذ پذیرش از دانشکده حقوق استراسبورگ فرانسه، برای تحصیل در دوره دکترای حقوق بین الملل خصوصی، عازم آن کشور شد. اما به سبب مشکلات مالی، در تیر۱۳۵۹ تحصیلات خود را ناتمام رها کرد و به کشور بازگشت؛ در همان سال از سوی وزارت دادگستری، به سمت دادرس دادگاههای صلح تهران انتصاب یافت. (فرهنگ ناموران…، زندگی نامه خود نگاشته)
احدی در ۱۳۵۹ش، به درخواست دادستان کل کشور، آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، با وی در زمینه پروندههای حقوقی و قضایی به همکاری پرداخت. این شغل سبب آشنایی وی با رئیس وقت دیوان عالی کشور، شهید آیت الله سید محمد حسینی بهشتی، گردید. در پی آن، وی، به عنوان نماینده شورای عالی قضایی و دادستان کل کشور، پیوسته در کمیسیون های مجلس شورای اسلامی و دادگستری حضور می یافت. همچنین، وی از سوی رئیس دیوان عالی کشور در جزو چند تن دیگر برای تصدی وزارت دادگستری معرفی شد.
سپس، نخست وزیر وقت شهید محمدعلی رجایی، احدی را با تعیین پست وزارت دادگستری برای وی، به مجلس شورای اسلامی معرفی کرد. او در ۱۴ آبان ۱۳۵۹، پس از اخذ رأی اعتماد از مجلس، وزارت دادگستری را عهدهدار گردید. (همان)
احدی چندان مدتی در وزارت نماند و به علت اختلاف با شورای عالی قضایی، در مورد اختیارات وزیر و انتخاب معاونان، در ۸ دی ۱۳۵۹ از سمت خود استعفا داد؛ و شهید رجایی نخست وزیر، در ۲۰ بهمن همان سال، با استعفایش موافقت کرد و وی به سمت پیشین خود در دادگاه صلح تهران بازگشت.
در مرداد ۱۳۶۲، شورای عالی قضایی وی را به سمت مستشار اداره فنی دادگستری، و در فروردین ۱۳۶۷ به معاونت قضایی آن اداره تعیین کرد. احدی مدتی در مقام عضو و دبیر کمیسیون قوانین مدنی اداره حقوقی دادگستری و عضو هیئت شورای تخصصی تحقیقاتی وزارت دادگستری به خدمت پرداخت. وی از ۱۳۶۹ش، در دانشگاه آزاد اسلامی و دانشکده حقوق دانشگاه امام صادق (ع) به تدریس اشتغال یافته است. (همان)
احدی در آبان ۱۳۷۱، به حکم رئیس قوه قضاییه، به سمت مستشار اداره حقوقی دادگستری منصوب شد. در ۱۳۷۵ ش، به ماموریت از وزارت دادگستری به جمهوری روسیه رفت؛ و در ۱۳۷۶ ش، برای مذاکره و انعقاد موافقتنامههای همکاری قضایی در امور مدنی و استرداد مجرمان و انقال محکومان به حبس، به جمهوری آذربایجان سفر کرد. احدی در یکم اردیبهشت ۱۳۷۹ بازنشسته شد؛ و اکنون در دانشگاه آزاد اسلامی و دانشکده حقوق امام صادق (ع) تدریس می کند و نیز به وکالت دادگستری در تهران مشغول است. (همان)
منابع و مآخذ: «بیوگرافی وزیر دادگستری»، روزنامه انقلاب اسلامی، شماره۳۹۳، ۱۴ آبان ۱۳۵۹، ص۲؛ فرهنگ ناموران معاصر ایران، زندگی نامه خود نگاشته.
منبع: فرهنگ ناموران معاصر ایران، ج۲، سوره مهر، تهران، اول، ۱۳۸۴، ص۱۵۲-۱۵۳٫ با تصرف و تلخیص.