صعود رضاخان به سلطنت

زهرا عباسی

پس از کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹، چهارمین دوره مجلس که اکثریت نمایندگان آن تحت رهبری مدرس مخالف قدرت‌طلبی رضاخان سردار سپه وزیر جنگ بودند، افتتاح شد. رضاخان با انجام اقداماتی منجمله: سرکوبی ایلات و عشایر نقاط مختلف کشور، نهضت جنگل، شیخ خزعل، سمیتقو، ابوالقاسم لاهوتی، تشکیل ارتشی ۴۰۰۰۰ نفری با ادغام نیروهای مختلف نظامی و غیره باعث استحکام موقعیت سیاسی و نظامی خویش گردید و در آبان ۱۳۰۲ توسط احمدشاه به ریاست وزرایی منصوب شد. به دنبال طرح مسئله تغییر رژیم به جمهوری توسط وی که حمایت اکثر نمایندگان مجلس پنجم را در پی داشت، شاه در تلگرافی از اروپا بی‌اعتمادی خود را نسبت به او اعلام کرد که این امر منجر به استعفای او از کلیه سمتهایش شد و به حالت قهر به بومهن رفت، اما در نتیجه تظاهرات صوری سربازان و اعتراض برنامه‌ریزی شده مطبوعات و گروههای طرفدار وی، گروهی از نمایندگان مجلس او را به تهران باز گرداندند.

در این هنگام مجلس با درخواست رضاخان مبنی بر عهده‌دار شدن فرماندهی کل قوا موافقت نمود. بر اثر تحریکات و فعالیتهای رضاخان و برخی نمایندگان مجلس بر ضد سلطنت قاجار و آمادگی افکار عمومی، مجلس در ۹ آبان ۱۳۰۴ انقراض پادشاهی قاجار را تصویب و حکومت را تا زمان تشکیل مجلس مؤسسان به رضاخان محول نمود. مجلس مؤسسان در ۲۱ آذر ۱۳۰۴ با تغییر ۳ اصل متمم قانون‌ اساسی مربوط به سلطنت قاجاریان، حکومت را به صورت موروثی به وی واگذار نمود. رضاخان در اردیبهشت ۱۳۰۵ تاجگذاری نمود و شاه ایران شد.

پیش‌نویس نامه‌ای به رضاخان سردارسپه وزیر جنگ مبنی بر عرض تبریک به مناسبت سرکوب نهضت جنگل [۴۵-۳۲۲- ۱۱۴ز]    

منبع: http://iichs.org